Ödem, vücudumuzun hemen hemen her yerinde görülebilen, yaşam kalitesini ve genel sağlık durumunu doğrudan etkileyen bir sorundur. Bu yazıda ödem nedir, çeşitleri, tedavisi gibi konu başlıklarını daha yakından ele alacağız.
Yazı İçeriği:
Ödem Nedir?
Ödem Nedenleri Nelerdir?
Vücuttaki Ödem Nasıl Anlaşılır?
Ödem Belirtileri Nelerdir?
Ödem Çeşitleri Nelerdir?
Vücuttaki Ödem Nasıl Atılır?
Ödem Atan Besinler Nelerdir?
Ödem Nasıl Tedavi Edilir?
ÖDEM NEDİR?
Ödem, hayatımızın çeşitli dönemlerinde karşılaştığımız sağlık sorunlarından biridir. Toplumun çoğunluğunu etkileyen bu sağlık sorununun nasıl tanımlandığı da merak konusu olmuştur.
Ödem, doku veya organlarda aşırı sıvı birikmesi ile oluşan şişkinliğe verilen isimdir. Ellerde, kollarda, bacaklarda, ayak bileklerinde oluşan ödem vücudumuzun herhangi bir bölümünü etkileyebilir.
ÖDEM NEDENLERİ NELERDİR?
Özellikle son dönemde ödemin vücudumuzda neden oluştuğu sıklıkla merak edilmektedir. Vücudumuzda ödeme yol açan çeşitli etkenler vardır. Ödemin nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Vücutta sodyum tutulması
Lenfatik drenaj bozukluğu (Lenf Sistemi Hasarı)
Plazma osmotik basıncın azalması
Hidrostatik basınç artışı
Aynı pozisyonda uzun süre oturmak
Aşırı tuzlu besinler tüketmek
Yetersiz su tüketimi
Hipertansiyon ilaçları
Östrojen, progesteron içeren hormon takviyeleri
Antidepresanlar
Steroid ilaçlar
Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar
Tiazolidinediones adı verilen bazı diyabet ilaçları
Hamilelik
Regl öncesi hormonal değişimler
HANGİ HASTALIKLAR ÖDEME NEDEN OLUR?
“Ödem neden olur?” sorusuna pek çok farklı cevap verilebilir. Hafif ödem vakaları kendiliğinden geçebilir; ancak bazı durumlarda ödem, altta yatan daha ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Bu noktada tedavi konusunda mutlaka bir hekime danışmak gerekir. Ödeme yol açan bazı hastalıklar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Konjestif Kalp Yetmezliği: Kalp yetmezliğine bağlı kan bacaklarda, ayak bileklerinde, ayaklarda birikerek ödeme neden olabilir. Akciğerlerde pulmoner ödeme yol açarak nefes darlığına yol açabilir.
Siroz: Karaciğer hasarına bağlı olarak karın boşluğu ve bacaklarda sıvı birikimi ödeme yol açabilir.
Böbrek Hastalığı: Böbrek hastalığı durumunda, dolaşımdaki fazla sıvı ve sodyum ödeme neden olabilir. Ayrıca nefrotik sendroma bağlı kanda azalmış̧ protein seviyeleri (albümin) de ödem oluşmasına neden olabilir.
Yetersiz Lenfatik Sistem: Lenfatik sistem, fazla sıvının dokulardan temizlenmesine yardımcı olur. Bu sistem hasar gördüğünde, vücutta ödem oluşabilir.
Bacak Damarlarındaki Hasar ve Zayıflık: Kronik venöz yetmezliğine bağlı bacak damarlarında zayıflama ve hasar, kanın bacaklarda birikmesine ve şişkinliğe neden olur.
Yetersiz Beslenme ve Protein Eksikliği: Yetersiz beslenmeye bağlı protein eksikliği vücutta sıvı birikimi ve buna bağlı ödeme yol açabilir.
VÜCUTTAKİ ÖDEM NASIL ANLAŞILIR?
Ödem, bireylerin yaşam kalitesini düşüren, kilo almış hissine neden olan bir şişkinlik yaratan bir sorundur. Vücudumuzda ödem olup olmadığını anlamak için bazı belirtilere dikkat etmemiz gerekir. Aşağıdaki belirtiler vücudumuza bir ödemin var olduğuna işaret eder
Ödem Belirtileri:
Cilt altı doku, bacak ve kollarda şişkinlik hissi
Gergin ve parlak bir cilt
Bastırıp geri çekince çukurlaşan cilt
Karında şişkinlik
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı
ÖDEM ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Vücudumuzda ödem oluşması pek çok farklı nedene dayanabilir. Ödemin neden oluştuğuna bağlı tedavi yöntemi de farklılık gösterecektir. En sık görülen ödem tipleri pulmoner ödem, serebral ödem, göz ödemleri, periferik ödem ve pedal ödemi olarak sıralanabilir:
Periferik Ödem: Genellikle ayak, bilek, bacak, el ve kol bölgelerinde görülür. Ödemin şiddeti ve şişkinliği, vücut pozisyonuna göre değişebilir.
Pulmoner Ödem: Akciğerlerde sıvı birikimi görülür ve kalp yetmezliği sonucunda ortaya çıkabilir, mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
Serebral Ödem: Tümör, felç ve travma gibi sebeplere bağlı beyinde oluşan ödemdir. Hayati açıdan risk oluşturabilir.
Pedal Ödem: Kullanılan ilaçların yan etkisine bağlı vücutta geliştirdiği ödemdir.
Maküler Ödem: Gözün makula bölümünde görülen ödem veya sıvı birikimi, retinanın fonksiyonlarını bozarak görme sorunlarına yol açabilir.
Çukur Ödemi: Günlük hayatta en sık karşılaşılan türüdür. Deriye baskı yapılıp bırakıldığında bir süre devam eden girinti çukur ödemine işarettir.
Periorbital Ödem: Göz ve çevresinde oluşan sıvı birikmesine bağlı şişliği ifade eder.
VÜCUTTAKİ ÖDEM NASIL ATILIR?
Vücudumuzdan ödemin nasıl atılacağı son dönemde sıklıkla araştırılan bir konu olmuştur. Özellikle kilo vermek isteyen, vücudundaki şişkinlikten rahatsız olan bireyler için ödem atmak ileride oluşabilecek sağlık sorunlarını da önleyebilir. Ödem atmaya yardımcı olacak bazı yöntemler aşağıdaki gibidir:
Tuz Tüketimini Azaltmak: Sodyum ve klor minerallerinden oluşan tuz, içeriğindeki sodyum sayesinde sıvı dengesini sağlar. Sodyum kan dolaşımındaki suya bağlanır ve suyun vücutta tutulmasında rol oynar. Ancak aşırı tuz tüketimi, vücuttaki sodyum içeriğini de artıracağından dokular arası su tutulumu fazlalaşır ve ödeme yol açabilir. İşlenmiş gıdalar, işlenmiş etler, şarküteri ürünleri, turşu, zeytin vb. salamura besinlerden uzak durarak tuz tüketimini azaltabilirsiniz.
Bol Su Tüketmek: Vücut, ihtiyacı olan suyu alamadığında, sahip olduğu suyu tutma eğilimi gösterir. Vücudun yeterli ihtiyacını karşılamak için günde 8-10 bardak su tüketmeye özen gösterin.
Rafine Karbonhidrat Tüketimini Sınırlamak: Rafine karbonhidrattan zengin besinler, kan şekerini yükselterek insülin düzeylerinde ani artışlara neden olabilir. Kandaki yüksek insülin düzeyi, böbreklerden sodyumun geri emilimini artırır ve bu durum su tutumuna yol açabilir. Bunun yanı sıra, vücudumuz karbonhidratların fazlasını kaslarda glikojen olarak depolar. Depolanan her bir gram glikojen 3 ml su tutarak ödeme yol açabilir. Rafine karbonhidratlar yerine, kompleks karbonhidrat içeren tam buğday ekmeği, kinoa, çavdar gibi besin kaynaklarını tüketmek daha sağlıklı olur.
Düzenli Egzersiz Yapmak: Düzenli egzersiz, lenf sisteminin iyi çalışmasına yardımcı olur. Vücudun ödemden etkilenen bölgedeki kasları, bacakları hareket ettirerek fazla sıvının vücuttan atılımın hızlandırır.
Masaj Yapmak: Vücutta ödem oluşan bölgeye masaj yapmak, kan dolaşımını hızlandırarak fazla sıvının vücuttan atımını kolaylaştırır.
ÖDEM ATAN BESİNLER NELERDİR?
Diyet programlarının en sık tercih edilen besinleri, ödem atan besinlerdir. Pek çok kişi, ödem atıcı besinler sayesinde şişkinlik hissinden arınmayı hedeflemektedir. “Hızlı ödem söktürücü besinler vardır” demek iddialı bir söylem olabilir; ancak altta yatan ciddi bir sağlık sorunu yoksa, bazı besinler şişkinliğin hafiflemesine ve vücuttaki ödemin atılmasına yardımcı olabilir.
Diüretik besinler, vücuttan atılacak idrar miktarını artırarak vücuttan fazla suyun atılmasına yardımcı olur. En iyi idrar söktürücü sudur. Vücuttaki ödemi atmak için diüretik besinler tüketmek, günlük hareketleri artırmak, bol su tüketmek yararlı olacaktır. Ödem atmaya yardımcı besinler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Maydanoz
Limon
Yeşil Çay
Çörek Otu
Ananas
Salatalık
Ispanak
Ebegümeci
Karahindiba Özü
Kimyon
Tarçın
Atkuyruğu
ÖDEM NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Ödemin tedavisinde öncelikle ödemin nedenleri saptanmalı ve buna uygun bir tedaviplanı oluşturulması gerekir.
Genellikle ödemi çözmenin en kolay yolu, vücuttan sıvıyı uzaklaştırmaktır. Bu amaçla, en sık diüretik ilaçlar kullanılır; ancak diüretik ilaçlar mutlaka bir hekim kontrolünde kullanılmalıdır. Kontrolsüz kullanılan diüretikler vücutta fazla sıvı kaybı, sodyum ve potasyum gibi elektrolit kaybına ve daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ödem tedavisinde hekimin önerdiği ilaçlara ek olarak, hareket süresi artırılabilir. Günlük hareketi artırmak kan akışını hızlandırmaya yardımcı olur. Ödemli bölgeyi sıkacak dar giysiler giymekten kaçınmak da ödemin tedavisinde önemli rol oynar. Beslenme programınıza ödem atmaya yardımcı olacak besinler eklemek, vücudun yeterli sıvı ihtiyacını karşılamak, aşırı tuz tüketimini önlemek de ödemin tedavisinde kullanılan yöntemlerden bazılarıdır.
KAYNAKLAR
Nurol, A. R. I. K. Ödemli Hastaya Yaklaşım, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Nefroloji Bilim Dalı, Samsun,
Güncel Tıp Derneği, Dr. Yücel Arman, Ödemli Hastaya Yaklaşım Sunumu
Lent-Schochet, D., & Jialal, I. (2019). Physiology, edema.
Bradley, P. (2019). Refined carbohydrates, phenotypic plasticity and the obesity epidemic. Medical Hypotheses, 131, 109317.
Keast, D. H., Despatis, M., Allen, J. O., & Brassard, A. (2015). Chronic oedema/lymphoedema: under‐recognised and under‐treated. International wound journal, 12(3), 328-333.
Gounden, V., Vashisht, R., & Jialal, I. (2018). Hypoalbuminemia.
Beowell Freeze Dried Fruits Vegetables – Beowell Dondurularak Kurutulmuş Sebze ve Meyveler
#beowell #freeze #dried #food #vegetable #fruit #vitamin #antioxidant #nutritional #healthy #freezedried #diet #diyetisyen #sağlıklıbeslenme #dondurularakkurutulmuş #meyve #sebze #yenilmeyeniyedirmek #yemeyeneyedirmek
