Zerdeçal mutfakta sıkça kullanılan, sağlığa pek çok yararı bulunan lezzetli bir baharattır. Zerdeçalın faydaları, yan etkileri, kullanım alanları hakkında bu yazıda daha detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Yazı İçeriği:
ZERDEÇAL NEDİR?
Zerdeçal, zencefilgiller familyasına ait sarı veya morumsu- pembe renkli
içecekleri ve koy yeşil yaprakları olan otsu bir bitki türü olarak tanımlanır.
Bu bitkinin gündelik kullanımdaki ismi zerdeçöp, zerdeçay, hint safranı, safran
kökü ve sarıboya olarak çeşitlenir. Bitkinin Türkçede yaygın kullanılan
“zerdeçal” adı Farsçadan gelir. Kaynaklara göre Farsça “zerd” (sarı) ve “cup”
(odun) sözcüklerinin birleşiminden oluşan isim Türkçe’ye “zerdeçöp” olarak
geçip zamanla “zerdeçal”a evrilmiştir.
Zerdeçal baharat, çay, farklı içecek türlerinde aroma verici olarak
kullanılmasının yanında kozmetik alanında, parfüm sektöründe, bakım ürünlerinde
de kullanılmaktadır.
ZERDEÇALIN FAYDALARI NELERDİR?
Zerdeçal, sağlığa pek çok yararı olan bir baharattır. Mevcut hastalıkların
tedavi sürecini desteklerken akut komplikasyonların gelişim riskini azaltıp
hastalığın ilerlemesini de yavaşlatır.
Zerdeçalın temel bileşeni kurkumin doğal bir anti-inflamatuardır, bu sayede
hastalıkların iyileşmesini hızlandırır. Kronik inflamatuar hastalıkların tedavi
sürecine katkı sağlar. Antioksidan özelliği sayesinde kardiyovasküler hastalık,
kanser ve metabolik sendroma karşı korur. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda
da hafıza ve bilişsel sağlığı kuvvetlendirir, zekâ gelişimine yardımcı olur.
Sağlık üzerine pek çok olumlu etki sağlayan zerdeçal, herhangi bir sağlık
sorunu bulunmayan bireylerde de güvenle kullanılabilir. Kronik hastalığı
bulunan kurkumin baharatı veya takviyesi kullanacak bireyler mutlaka hekimine
danışmalıdır.
İnflamasyonu Azaltır: Sağlık üzerine pek çok olumlu etkisi bulunan
zerdeçal, özellikle içerdiği kurkumin bileşiği sayesinde vücudu
enfeksiyonlardan koruyup anti-inflamatuar özellik gösterir. Vücuttaki iltihaplı
hastalıkları giderir, zararlı hücrelere karşı savaşır.
Bağışıklığı Güçlendirir: Antioksidan, antimikrobiyal, antiviral
etkileri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirerek bireylerin hastalıklardan
korunmasını sağlar.
Serbest Radikalleri Nötralize Eder: Serbest radikallere fazla maruz
kalmak vücuttaki yağlara, proteinlere ve DNA’ya zarar verebilir. Bu durum
kanser, Alzheimer, kardiyovasküler hastalık riskinde artışa neden olabilir. Bu
nedenle zerdeçal gibi antioksidan baharatlar bireyleri serbest radikal
hasarından korur.
Kolesterolü Dengeler: Zerdeçalın içeriğindeki kurkumin, serum lipit
düzeylerini düşürerek kolesterolü dengeler. Bu sayede obezite, metabolik
sendrom ve kardiyovasküler hastalık risklerini de azaltır.
Sindirim Sistemini İyileştirir: Zerdeçal midede meydana gelen gaz,
şişkinlik ve inflamatuar bağırsak hastalıkları problemlerinin yol açtığı
sindirim sistemi fonksiyonlarını düzeltir.
Solunum Yollarını Rahatlatır: Antiviral etkileri sayesinde
özellikle zerdeçal çayı içmek, solunum yollarını temizleyerek öksürüğü de
engeller.
Diyabet Tedavisinde Rol Oynar: Kurkuminin anti-inflamatuar ve
antioksidan özellikleri sayesinde Tip 1 ve Tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı
olur. Kan şekerini dengelemesi ve hiperlipidemiyi azaltması ile de insülin
direncini düşürebilir.
Kardiyovasküler Hastalık Riskini Düşürür: Zerdeçal içeriğindeki
kurkumin bileşeni, kalbin iç ve kan damarlarını kaplayan ince zar olarak
bilinen endotel fonksiyonunu iyileştirerek kalp hastalıkları riskini azaltmada
rol oynar.
Artrit Ağrılarını Giderir: Anti-inflamatuar özelliği ile eklem
iltihabının neden olduğu ağrıların azalmasına yardımcı olur.
Kanser Hücrelerinin Yayılmasını
Önleyebilir: Zerdeçalın en
önemli bileşeni kurkumin, kanser hücrelerinin gelişimi ve büyümesini
engelleyebilir.
Karaciğer Fonksiyonlarını İyileştirir: Kurkuminin anti-inflamatuar özellikleri, zerdeçalın karaciğerdeki toksinleri atmasına, karaciğerin temizlenmesine yardım eder.
Hafızayı Korur: Kurkuminin antioksidan özellikleri düşünme ve hafızanın gelişmesini sağlayan nörobilişsel faaliyetleri kuvvetlendirir ve Alzheimer gibi hastalıkların gelişmesini yavaşlatabilir.
Cilt Sağlığını İyileştirir: Anti-inflamatuar, antimikrobiyal özellikleri sayesinde zerdeçal akne, egzama ve sedef gibi cilt hastalıkları için etkili bir tedavi yöntemi olarak değerlendirilmektedir.
Depresyonla Mücadeleyi Kolaylaştırır: Depresyon hastası bireylerde nörotrofik faktör (BDNF) olarak bilinen protein azalır, öğrenme ve hafızayı denetleyen hipokampüste küçülme başlar. Yapılan çalışmalar kurkuminin BDNF seviyelerini artırdığını,
ruh halini düzenleyen serotonin ve dopamin düzeylerini iyileştirdiği görülmüştür.
Yaşlanmayı Geciktirir: Hafızayı koruması, beyin dejenerasyonunu önlemesi ve vücudu serbest radikallere karşı korumasıyla DNA hasarını önler, yaşa bağlı hastalıkların potansiyel olarak geciktirme etkisi yaratır.
ZERDEÇAL NASIL TÜKETİLİR?
Sağlık üzerine olumlu etkileri olması ile son dönemde kullanımı oldukça
yaygınlaşan zerdeçal, baharat olarak kullanımının yanı sıra toz, ekstreler ve
çaylar halinde de bulunabilir.
ZERDEÇAL TOZU
Zerdeçal, toz halinde de mutfaklarda sıklıkla kullanılmaktadır. Toz zerdeçal,
kök zerdeçalın kurutulup öğütülmesiyle elde edilen bir baharat türüdür.
Toz zerdeçal Hint mutfağının en temel baharatlarından biridir. Hem
aroması hem de sarı rengi ile birçok mutfakta tercih edilir. Toz zerdeçalın
günlük alım dozu ortalama 1 tatlı kaşığı olmalıdır. Taze zerdeçal kökü ince
ince kesilerek veya rendelenerek toz haline getirilip yemeklere eklenebilir.
ZERDEÇAL ÇAYI
Baharat olarak mutfaklarda yaygın bir kullanıma sahip olmasının yanında,
zerdeçal çayı da dünyanın pek çok bölgesinde sevilerek tüketilmektedir.
Hem toz hem de kök halindeki zerdeçal, çay hazırlığında
kullanılabilir. Kök halindeki zerdeçal öğütme veya rendeleme işlemi ile
toz hale getirilerek çay hazırlanabilir. Yapılan araştırmalar zerdeçalın 10
dakika boyunca kaynatılması ile yararlı bileşenlerin daha iyi çözündüğünü
gösterdiğinden, en az 10 dakika kaynatılarak çayın hazırlanmasında fayda
vardır.
Hazırlanışı: 2 su bardağı su, uygun bir demlikte kaynatılır. 1-1,5
çay kaşığı toz zerdeçal eklenir. Bu karışım 10 dakika demlenir. Süzüldükten
sonra tüketilir.
ZERDEÇALLI LATTE
Özellikle kış aylarında soğuk algınlığına karşı koruyucu özellik gösteren
zerdeçallı latte, hem sağlıklı hem de keyifli bir içecek olmasıyla son dönemde
sıkça tercih edilmektedir.
Zerdeçallı Latte Malzemeler:
Hazırlanışı: Bal hariç tüm malzemeler bir cezvede karıştırılır ve
orta sıcaklığa ulaşana kadar ısıtılır. İstenen kıvama gelince bal eklenir ve
karıştırmaya devam edilir. Daha rahat ve yumuşak bir içim için blenderden
geçirilebilir.
ZERDEÇAL ZAYIFLATIR MI?
Zerdeçal kullanımının zayıflamaya yardımcı olduğu düşünülmektedir. Zerdeçal
antioksidan özelliği sayesinde sindirim sistemini çalıştırır, yağ yakımını
artırır bu sayede kilo vermeye destek olur. Aynı zamanda kan şekerini
dengelemesi ile de aşırı kalori alımının önüne geçer.
Beslenme uzmanının hazırlamış olduğu sağlıklı bir beslenme planına zerdeçal
dahil etmek ve bir zayıflama sürecini kolaylaştırabilir.
ZERDEÇALIN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?
Zerdeçalın faydaları olduğu kadar zararları da merak edilen konulardan biridir.
Uzun süreli ve yüksek dozda kullanılan zerdeçal bazı sağlık sorunlarına yol
açabilir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
KAYNAKLAR:
Erkul,
C., Özenoğlu, A., & Elif, R. E. İ. S. (2021). Zerdeçalın Genel Sağlık
Üzerine Etkileri. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(2),
76-87.
Karaman,
B. E., & Beyaz, E. K. (2017). Zerdeçalın kronik hastalıklarla
ilişkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2),
96-112.
Pulido-Moran, M., Moreno-Fernandez, J., Ramirez-Tortosa, C., &
Ramirez-Tortosa, M. (2016). Curcumin and health. Molecules, 21(3),
264.
Beowell Freeze Dried Fruits Vegetables – Beowell Dondurularak Kurutulmuş Sebze
ve Meyveler
#beowell #freeze #dried #food #vegetable #fruit #vitamin #antioxidant
#nutritional #healthy #freezedried #diet #diyetisyen #sağlıklıbeslenme
#dondurularakkurutulmuş #meyve #sebze #yenilmeyeniyedirmek #yemeyeneyedirmek
