Passiflora

Passiflora (Çarkıfelek) göz alıcı çiçekleri, karmaşık desenleri ve egzotik görünümüyle doğanın en etkileyici tasarımlarından birine sahip olmakla beraber terapötik özellikleriyle de şifa dağıtmaktadır. Stresle başa çıkma, uyku problemleri ve anksiyete gibi sorunlarla mücadelede kullanılan Passiflora, doğal tedavi arayışında olanlar için vazgeçilmez bir seçenektir. Bu yazımızda Passiflora hakkında değerli bilgilere yer verdik.

Yazı İçeriği:

• Passiflora Nedir? 

• Besinsel İçeriği

• Passifloranın Kullanımı

• Passiflora ve Sağlık Üzerine Etkileri

PASSİFLORA NEDİR?

Passiflora edulis (Çarkıfelek Meyvesi), Passifloraceae familyasına ait olup, egzotik ve benzersiz bir lezzet ve aromaya sahiptir. Passiflora çeşitli parçalarıyla Hz. İsa'nın acı çekişini, dikenli taç giymesini ve çarmıha gerilmesini simgelemektedir. Tropikal Amerika'ya özgü birçok türü bulunan bu çiçek, yüzlerce eski Hristiyan çiçek sembolü arasında, kökeni ve tarihsel dokümantasyonu ile benzersizdir. Sembolizmi ilk kez, 1610 yılında Avrupa'ya rapor eden ve eskizlerle tanıtan Meksikalı rahip Emmanuel de Villegas tarafından belirlenmiştir. Ayrıca, muazzam besinsel ve tıbbi özellikleri ile de bilinir. Bitkiler, dünya çapında yararlı tıbbi faydaları için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bitkiler, fitokimyasalların en zengin kaynaklarıdır. Bitkide flavonoidler, tanenler, fenoller, glikozidler, yağ asitleri ve alkaloidler gibi geniş bir fitokimyasal bileşen yelpazesi bulunmaktadır. Passiflora edulis bitkisinin antiinflamatuar, antikonvülzan, antimikrobiyal, antikanserojen, antidiabetik, antihipertansif, anti-sedatif, antioksidan özellikler taşıdığı ve osteoartrit, astım gibi durumların tedavisinde ve kolon temizleyici olarak çeşitli tedavi yöntemleri sağladığı bildirilmiştir. Bitkilerin farklı kısımları ayrıca ülserler, hemoroid, sedatif olarak, uykusuzluk tedavisi, sindirim uyarıcı ve gastrik kanser gibi durumlar için tedavi olarak kullanılmıştır.

BESİNSEL İÇERİĞİ

Passiflora edulis (çarkıfelek meyvesi), zengin fitokimyasal bileşenler barındıran bir bitkidir. Analizler, bitkide karbonhidratlar, glikozidler, flavonoidler, reçineler, alkaloidler ve fenolik bileşenler olduğunu göstermiştir. Yaprak ve meyvede tanenler bulunurken, yaprak ve gövdede saponinler tespit edilmiştir. Organik ekstraktlar (metanol ve etanol) tanenler, flavonoidler, terpenoidler, steroidler ve saponinler içermektedir. Alkaloidler arasında harman, harmin, harmalol, harmol ve harmalin bulunur ve en yüksek harman alkaloid konsantrasyonu yapraklarda görülür. Ayrıca bitkide Edulans I ve Edulans II adlı pektinler de bulunmaktadır. Mor meyve suyunda β-karoten başta olmak üzere çeşitli karotenoidler yer alırken, serbest amino asitler arasında lösin, valin, tirosin, prolin, treonin, glisin, aspartik asit, arginin ve lizin bulunur. Passion fruit tohumlarından elde edilen yağ ekstraktı yüksek oranlarda doymamış yağ asitleri (özellikle linoleik ve oleik asitler), tokoferol ve yüksek miktarda karbonhidrat ve lif içerir.

PASSİFLORANIN KULLANIMI

Virjinya ve Kuzey Amerika’da yapılan arkeolojik kazılarda Passiflora tohumlarına rastlanması Passiflora türlerinin tarih öncesi çağlardan beri varolduğunu göstermektedir. Tıbbi olarak ilk kez kulanımından ise Peru’da İspanyol araştırmacı Monardus tarafından bahsedilmiştir. O zamandan beri birçok türü birçok çeşiti farklı bölgelerde farklı amaçla kullanılmaktadır. Passiflora incarnata bitkisinin içerdiği benzoflavonlar nikotin, esrar ve alkol bağımlılığı tedavisinde yardımcı olarak etkili ve güvenilir şekilde kullanılabilmektedir. Epilepsi hastalığında kronik nöbette koruyucu etkinliği vardır fakat henüz klinik çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Uyku bozukluklarında, huzursuzlukta ve sinirsel rahatsızlıklarda kullanılmaktadır. Ayrıca antispamozmodik, antitüssif, afrodizyak, astıma karşı, hiperaktivite için, bakteriyel enfeksiyonda, yanık tedavisinde, sinirsel mide rahatsızlıklarında Helicobacter pylori enfeksyonuna karşı ve antihipertensif etkinliği bulunmaktadır. 

Çay olarak kullanılışı; Yaklaşık 2 g (1 çay kaşığı) ince parçalanmış drog (bitkinin kuru hali) üzerine kaynar su dökülür, yaklaşık 10 dakika bekletilir süzülerek içilir. Günde 2-3 kez birer fincan içilir ve yatmadan önce 1-2 fincan tüketilir. Günlük doz yetişkinlerde 4-8 g parçalanmış drogdur. Çay olarak genellikle sedatif etkisinden dolayı sinir sistemi hastalıklarında mono çay olarak veya kediotu, şerbetçiotu veya diğer sinir sistemi üzerine etkili bitkilerle kombinasyon olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yapılan bir çalışmada passifloranın uyku kalitesini yüksek oranda arttırdığı kaydedilmiştir.

PASSİFLORA VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

Anti-Diyabetik Etki

Passiflora edulis, hayvanlarda yapılan çalışmalarda kan şekerini önemli ölçüde azaltmıştır ve belirgin bir düşüş sağlamıştır. Tip II diyabet hastalarında, bu meyve kabuğu unu kullanımı kan şekeri ve glikolize hemoglobin seviyelerinde kayda değer bir azalma göstermiştir. Ayrıca, Passiflora edulis, içerdiği lif ve fenolik bileşiklerle karbonhidrat emilimini azaltmakta, insülin duyarlılığını artırır ve kolesterol seviyelerini düşürmektedir.

Sinir Sistemini Destekler

Passiflora edulis, yani çarkıfelek meyvesi, sinir sistemini sakinleştiren ve uyku getirici hafif bir sedatif etkiye sahiptir. Bu meyve ve çiçekleri, sinir sistemini rahatlatmaya ve uykuya geçişi kolaylaştırmaya yardımcı olan tıbbi bileşikler içerir. Yapraklarından yapılan dekonksiyonların sıçanlarda uyku süresini uzattığı ve nöbetlere karşı koruyucu etkiler sağladığı bulunmuştur. Bu etkilerin, büyük ihtimalle glisin ve NMDA reseptörleri ile etkileşim yoluyla ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Anti-Kanser Etki

Çarkıfelek meyvesi, yüksek miktarda vitamin A ve vitamin C içerir; bu vitaminler güçlü antioksidanlardır. Serbest radikalleri nötralize ederek kanserden korunmaya yardımcı olurlar. Flavonoidler, çarkıfelek meyvesinin antioksidan etkinliğini artırarak vücudu kanserden korur. Son çalışmalar, çarkıfelek meyvesinin kanser hücrelerini in vitro çalışmalarda öldürebileceğini bile göstermiştir. Çarkıfelek meyvesindeki antioksidanlar, sağlıklı hücrelerin DNA'sını kanserli hücrelere dönüştüren serbest radikalleri yok eder. Çarkıfelek suyu, MOLT4 lenfoma hücre hattında hücre döngüsünü, apoptozu ve hücre canlılığını etkileyen antikanser özellikler göstermiştir. Bu etkiler, çarkıfelek suyundaki organik asitler, amino asitler ve proteinler sayesinde ortaya çıkmaktadır.

Kardiyovasküler Sistemi Düzenler

Çarkıfelek meyvesi yüksek potasyum içeriği sayesinde kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur ve neredeyse hiç sodyum içermez. Dolayısıyla da Kalp sağlığını olumlu etkiler. Bu meyve ayrıca yüksek lif içeriği ile kolesterol seviyelerini düşürür ve damarlardaki plak oluşumunu minimize eder. Çarkıfelek lifleri, trigliserid seviyelerini azaltır ve bazı durumlarda HDL-kolesterol seviyelerini artırabilir. 

Göz Sağlığı İçin Önemlidir

Çarkıfelek meyvesi, göz sağlığı için faydalı olan ve yüksek miktarda antioksidan içeren bir besindir. Vitamin A, vitamin C ve flavonoidler açısından zengindir. Meyvedeki beta-karoten, göz sağlığı ve görüş üzerinde olumlu etkiler yapar.

Gastrointestinal Sistemi İyileştirir

Çarkıfelek meyvesi, hem çözünür hem de çözünmeyen lifler açısından zengin bir kaynaktır. Çözünmeyen lif, bağırsak hareketlerini düzenlemeye ve sindirim sistemini temizlemeye yardımcı olur. Ayrıca, çözünmeyen lif tüketimi, sağaltıcı pH ve amonyak içeriğini de düşürür. Sarı renkteki çarkıfelek meyvesinin kabuğu, divertikülit gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. Yüksek su içeriği ve bol lif sayesinde sindirimi iyileştirir ve sindirim enzimlerinin üretimini artırarak sindirimi teşvik eder.

KAYNAKÇA

• ZAS, P. (2015). DIABETES AND MEDICINAL BENEFITS OF PASSIFLORA EDULIS. World Journal of Pharmaceutical Research, Volume 5, Issue 3, 453-465.

• Demir, H. (2013). SİNİR SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARINDA KULLANILAN TIBBİ ÇAYLAR. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ.

• University of Dayton. The Passion Flower. Marian Library. https://udayton.edu/marianlibrary/marysgardens/p/passion-flower.php