Tarih: 30.04.2024 13:19
Mutfakların vazgeçilmezi soğanı, tarihin eski dönemlerinden beri yemeklerimizi tatlandırmak için kullanırız. Hem yemeklere verdiği lezzet hem de sağlık üzerine olumlu etkileri sayesinde tıbbi tedavilerde de kullanılan soğana “doğal antibiyotik” dendiğini duymuşsunuzdur. Bu yazımızda soğanın kökeni, içeriği, sağlık üzerine etkileri ve nasıl tüketildiğine dair konu başlıkları hakkında daha detaylı bilgi sahibi olacağız.
Yazı İçeriği:- Soğanın Kökeni ve İçeriği
- Soğanın Sağlık Üzerine Etkileri
- Bağışıklık İçin Kalkan
- Hücreleri Korur
- Kalp Hastalıkları Riskini Azaltır
- Antioksidan Deposudur
- Gribe Karşı Savaşarak Hastalanmamızı Önler
- Soğan Nasıl Tüketilir?
- “Sağlıklı Ama Keserken Ağlatıyor.” diyorsanız
SOĞANIN KÖKENİ VE İÇERİĞİ
Soğan, yemeklerde sıkça kullanılması ve rengarenk farklı türleri olmasıyla ilgi çeken bir besin olmuştur. Bu durum, soğanın içeriğini ve ilk nerede üretildiğini de merak ettirmiştir.
Latince adı Allium Cepa olan soğan, Liliaceae familyasına ait, dünya çapında sıklıkla tüketilen bir besindir. Soğan birçok Afrika sosunun önemli bir bileşenidir ve çoğunlukla yerel olarak üretilmektedir, kıtadaki ilk üreticisi Mısır’dır.
Soğan kükürt ve C vitamini açısından zengindir. Bunların dışında A, B1, B2, B3, B6, B9 ve E vitaminleri, potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir, selenyum, gibi mineraller, sakkaroz, glikoz ve fruktoz gibi şekerler, organik asitler, quercetin, uçucu ve sabit yağlar içermektedir.
Soğan fenolik asitler, tiyosülfinatlar, flavanodiler gibi çeşitli biyolojik aktif bileşiklerin kaynağıdır. Soğan antikanser, antidiyabetik, antimikrobiyal, kardiyovasküler, antioksidan özellikleri dahil olmak üzere tıbbi tedavi amaçlı da kullanılan bir besindir.
SOĞANIN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
Soğan, doğal antibiyotik olarak bilinmesiyle başta bağışıklık sistemi olmak üzere genel sağlık üzerine pek çok olumlu etkisi vardır. Bu özellikleriyle beslenmemizde yaz- kış fark etmeden sıkça tercih etmemiz gereken bir besindir. Soğanın sağlık üzerine etkilerini aşağıdaki başlıklar altında inceleyebiliriz:
Bağışıklık İçin Kalkan Görevi Görür
“Hastalanmamak için bol bol soğan, sarımsak yemelisin.” cümlesini çevremizden sıklıkla duymuşuzdur. Soğanın hastalıklardan koruyucu özelliği bağışıklığı korumada kalkan görevi görmesinden kaynaklanır.
Yemeklerde sıklıkla kullanılan bir besin olmasının yanında alternatif tıpta koruyucu ve iyileştirici amaçlar için de kullanılan soğan, insan sağlığına yararlı flavanoidlerin alt grubu olan antosiyanin, quercetin gibi bileşikler içerir ve bu sayede bağışıklığın desteklenmesine yardımcı olur.
Soğan, 25 farklı antioksidan türü içermesiyle çok iyi bir antioksidan kaynağı kabul edilir. Özellikle kırmızı soğanda bulunan antosiyaninler bağışıklık sistemi açısından oldukça yararlıdır. Bunlara ek olarak soğan, bağırsakta bulunan yararlı bakteri sayısını artırıp probiyotik görevi görür. Bu sayede bağışıklık fonksiyonlarının iyileşmesine yardımcı olur.
Düşük kaloriye sahip olmasının yanı sıra vitamin, mineral ve lif açısından da zengin olan soğan, yüksek C vitamini içeriği sayesinde inflamasyonu azaltıcı etki gösterir ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek mikroorganizmalarla savaşır. Özellikle yaz aylarında domates, salatalık, biber, maydanoz, marul, nane ve soğanla beraber hazırlanan salatalar hem kilo kontrolünü sağlamada hem de bağışıklık için kalkan oluşturmada rol alır.
Hücreleri Koruyucu Etki Gösterir
Hücre sağlığını korumak için beslenmemize dikkat etmek ve hücre yenileyici besinler tüketmek gerekir. Son yıllarda soğan da hücre koruyucu bir besin olarak dikkatleri üzerine çekmiştir.
Flavanoidler ve C vitamini içeriği bakımından zengin olan soğan, hücreleri serbest radikallerin verdiği hasara karşı korur aynı zamanda kolajen üretimine, hücrelerin yenilenmesine ve demir emilimine yardımcı olur. Yapılan araştırmalar soğanın içeriğinde bulunan bir flavanoid olan quercetinin yaşlanmayı geciktirdiğini ve hücre sağlığını koruduğunu göstermiştir.
Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltır
Obezite ve yanlış beslenmenin yaygınlaşması ile kardiyovasküler hastalık sıklığı da artmıştır. Bu durum, kardiyovasküler hastalıkların riskini azaltan, koruyan besinleri araştırma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
Bildiğimiz gibi yüksek LDL kolesterol, trigliserit seviyeleri vücuttaki inflamasyonu artıran ve kalp hastalığı için risk faktörü oluşturan bir durumdur. Soğan, zengin flavanoid içeriği sayesinde inflamasyonla mücadele edip, kan kolesterol ve trigliserit seviyelerini dengelemeye yardımcı olmaktadır.
Soğan türlerinde yüksek konsantre halde bulunan quercetin antioksidan özelliğe sahiptir. Quercetinin güçlü antiinflamatuar özelliği kan damarlarında oluşabilecek pıhtılaşmaya ve yüksek tansiyona karşı da koruyucudur. Yüksek tansiyon riskinin önlenmesi kardiyovasküler hastalık gelişimini önlemede oldukça önemlidir.
Gribe Karşı Savaşarak Hastalanmamızı Önler
Nezle- grip olduğumuzda soğan- sarımsak gibi besinleri tüketmenin faydalı olacağını birçok büyüğümüzden duymuşuzdur. Beslenmesinde sıklıkla soğana yer veren bireylerin ise daha az grip olduğu ve daha çabuk iyileştiğini gözlemlemişizdir.
Soğan, içeriğinde sulfosid ve allisin bileşenleri sayesinde doğal antibiyotik görevi görür. Bu özelliği ile nezle, soğuk algınlığı ve bademcik iltihabının önlenmesinin yanı sıra, vücuttaki enfeksiyon ve mikroorganizmalara karşı birer savaşçı gibi mücadele eder.
Antioksidan Deposudur
Soğan, bağışıklık sistemini korumada bir kalkan görevi gördüğü için antioksidan deposu kabul edilir. Sağlığımızı korumak ve geliştirmek için bu mucize besine beslenmemizde sıkça yer vermemiz gerekir.
Soğan, önemli miktarda vitamin, mineral ve lif de içermesiyle besin değeri yüksek bir yiyecektir. 1 orta boyu sadece 44 kaloridir. Soğanın içeriğindeki quercetin, flavanoid ailesinin en çok çalışılan üyesidir ve en belirgin diyet antioksidanlarından biridir.
Quercetin sebze ve meyvelerde bulunan mental ve fiziksel performansı artırmaya, enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olur. Bu özelliklerine antikanser, antiviral, anti-inflamatuar etkileri de eşlik eder. Kırmızı soğan ve domateste yüksek oranda quercetin bulunur. Pek çok çalışma quercetinin astım, kolorektal kanser ve akciğer kanseri riskini azaltabileceğini göstermiştir. Bu yararlı etkilerin quercetinin yüksek oranda reaktif oksijen türleri (ROS) ve reaktif azot (NO ve ONO gibi) türlerinin temizleyicisidir.
Bunlara ek olarak soğan kolajen üretimi, doku onarımı ve demir emiliminin düzenlenmesini sağlayan C vitamini açısından da zengindir. C vitamini vücudumuzda güçlü bir antioksidan görevi görerek hücreleri serbest radikallerin neden olacağı hasara karşı korur.
SOĞAN NASIL TÜKETİLİR?
Yemeklerin vazgeçilmezi soğan, pek çok farklı şekilde tüketilmesiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Küp küp doğranıp, yağda kavrularak, rendelenerek, kızartılarak yemeklere eklenebilir.
Çiğ olarak ise salata ve sandviçlere eklenebilir. Çiğ soğan bekledikçe mikroorganizma ve bakteri üretebileceği için hiç beklemeden tüketilmelidir. Soğanın dış katmanı flavanoidler bakımından daha zengin olduğundan dış katmanları fazla soyulmamalıdır.
“SAĞLIKLI AMA KESERKEN AĞLATIYOR.” DİYORSANIZ
“Soğan çok sağlıklı, sık sık tüketmek istiyorum ama keserken gözlerimi yakıyor, ağlatıyor beni.” diyor ve bu durumun nedenini merak ediyor olabilirsiniz.
Soğana kendine has aromasını veren yapısındaki kükürtlü maddeler ve sülfür içeren amino asitlerdir. Bu sülfürlü amino asitlerden biri olan propenil sistein sulfoksin maddesi soğan soyulurken kesildiğinde çözünmeye başlar. Bu sülfürlü amino asitin bileşenlerine ayrılması, gözü tahriş eden proponal-s oksit kısmını ortaya çıkarır ve ayrışan bu madde havada yayılıp göze temas eder. Ayrışan bu maddenin içerisindeki sülfürik asit gözlerimizin yanmasına sebep olarak göz yaşarması durumunu meydana getirir. Ayrışan maddeler ve bileşenleri soğan ısı ile temas ettiğinde yok olur. Bu sebeple göz yaşarması sadece doğrama sırasında meydana gelir.
KAYNAKLAR
Akçay, B., & Yılmaz, H. Ö. (2019). Bazı Fonksiyonel Besinlerin Sağlık Üzerindeki Koruyucu Etkileri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 9-19.
Tamer, A., & Nalbant, A. (2021). Beslenme ve Bağışıklık Sistemi. Sakarya Tıp Dergisi, 11(2), 458-466.
Taşcı, B., & Koca, İ. (2019). Mor Soğanın (Allium Cepa L.) Önemli Bileşiği: Kersetin Ve Sağlık Üzerine Etkileri. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 32-37.
Kuete, V. (2017). Allium cepa. In Medicinal spices and vegetables from Africa (pp. 353-361). Academic Press.
Beowell Freeze Dried Fruits Vegetables – Beowell Dondurularak Kurutulmuş Sebze ve Meyveler
#beowell #freeze #dried #food #vegetable #fruit #vitamin #antioxidant #nutritional #healthy #freezedried #diet #diyetisyen #sağlıklıbeslenme #dondurularakkurutulmuş #meyve #sebze #yenilmeyeniyedirmek #yemeyeneyedirmek
