Şeftali, yaz mutfaklarımızı şenlendiren, kokusu ve tadıyla ilgimizi çeken, sağlığa pek çok yararı ile bilinen bir meyvedir. Bu yazımızda şeftalinin yetiştirildiği yerler, yapısı, nasıl tüketilebileceği, sağlık üzerine yararları ve zararları hakkında daha detaylı bilgi sahibi olacağız.
Yazı İçeriği:
Şeftali Nedir ve Nerelerde Yetiştirilir?
Şeftali Nasıl Tüketilebilir?
Şeftalinin Besin Değeri
Şeftalinin Sağlık Üzerine Etkileri
Şeftali Nasıl Seçilir ve Hangi Koşullarda Saklanmalıdır?
Şeftalinin Zararı Var Mıdır?
ŞEFTALİ NEDİR ve NERELERDE YETİŞTİRİLİR?
Şeftali, kökeni ve tarihi çok eskiye dayanan bir meyvedir. Mutfaklarımızda ve tariflerimizde sıkça kullanmamız nedeniyle şeftalinin özellikleri, yetiştirildiği yerler ve sağlığımız üzerine etkileri de merak edilmiştir.
Şeftali, gülgiller familyasından bir yaz meyvesidir, tarihin eski dönemlerinden bu yana uzun yaşam ve ölümsüzlük sembolü olmuştur. Ilıman iklimi seven şeftali, genellikle 30 yıl yaşar. Ağaç boyu genellikle 2-2,5 metre arasındadır. Yaz mevsiminde meyve verir, soğuk hava ve dona karşı dayanıksızdır. Çeşitlerine göre Haziran’dan Eylül ayına kadar olgunlaşan şeftali meyvelerinin Türkiye’de yaklaşık 64 çeşidi vardır. Ülkemizde en çok Bursa ve Akdeniz bölgesinde şeftali yetiştiriciliği yapılmaktadır.
ŞEFTALİ NASIL TÜKETİLEBİLİR?
Şeftali düşük kalorili, diyete ve sağlıklı beslenmeye de uygun bir meyvedir. Bu özellikleri sayesinde nasıl tüketilebileceği, hangi tariflerde kullanılabileceği merak edilir hale gelmiştir.
Şeftali kendi başına yenebilir, fırınlanabilir veya sote edilebilir. Hem taze hem de suyu sıkılarak meyve suyu olarak tüketilebilir. Ekonomik açısından uygun olmasıyla mutfaklarımızda sıkça yer verdiğimiz bir meyvedir. Keklere, pastalara, pudinglere, salatalara, reçellere, smoothilere, buzlu çaylara şeftali katılarak pek çok farklı tarif hazırlanabilir. Daha sonra kullanılmak üzere dondurucuda saklanabilir. Diğer meyve ve sebzelerle birlikte tüketildiğinde de sağlığımız için çok yararlıdır.
ŞEFTALİNİN BESİN DEĞERİ
Şeftali birçok vitamin ve mineral açısından zengin bir meyvedir. Bu sayede genel sağlığımız üzerine de pek çok olumlu etkisi vardır. 1 orta boy şeftali (147 gr) besin değeri aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
51 kalori
0,5 gram yağ
15 gram karbonhidrat
1 gram protein
13 gram şeker
0 gram kolesterol ve sodyum
2,28 gram lif içerir.
Şeftali, günlük A vitamini ihtiyacımızın %6'sını ve günlük C vitamini ihtiyacınızın %13'ünü karşılar. Ayrıca bir orta boy şeftali günlük %2 veya daha fazla E ve K vitamini, folat, demir, potasyum, magnezyum, fosfor, manganez, çinko ve bakır içerir.
ŞEFTALİNİN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
Bağışıklık Sistemini Kuvvetlendirir:
Bir orta boy şeftali, günlük C vitamini ihtiyacımızın %13’ünü karşılar ve C vitamini bağışıklık sistemini kuvvetlendirmenin en iyi yollarından biridir. Şeftali içeriğindeki antioksidanlar, C vitamini, serbest radikalleri ve oksidatif hasarı önler. Kronik hastalık riskini azaltmaya yardımcı olur. Şeftali C vitamini, selenyum ve flavonoidler açısından zengindir. Bu bileşikler yaşlanma sürecini yavaşlatmaya ve stresi azaltmaya yardımcı olur. Aynı zamanda genel sağlığın bir parçası olarak detoksifikasyon sürecinin sağlanmasına, vücuttaki zararlı bileşenlerin atılmasına yardımcı olur.
Cilt Sağlığını Korur:
Şeftali, cilt sağlığı için önemli olan A vitamini bakımından da zengindir. Şeftali içeriğindeki antioksidanlar, prosiyanidinler ve antosiyaninler cildi serbest radikallerden ve zararlı ultraviyole ışınlarından koruyarak cilt sağlığımıza da iyi gelir.
Bazı Kanser Türlerine Karşı Koruyucudur:
Yapılan bazı bilimsel araştırmalar şeftali özünün kolon, akciğer ve meme kanseri hücreleri de dahil olmak üzere belirli kanser hücre dizilerinin çoğalmasını engelleyebileceğini göstermiştir.
Sindirim Sistemini Düzenler:
Şeftali, sindirime yardımcı olan lif bakımından da zengindir. Şeftali çiçeği özleri, iltihabı ve kronik hastalık riskini azaltan prebiyotikler ve mikro besin olan bitki bazlı polifenoller içerir. Bu sayede hem bağırsak sağlığını hem de sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur.
Tansiyonu Dengeler:
Şeftali, kan basıncını düzenlemede önemli olan potasyum bakımından zengin bir meyvedir. Bu sayede yüksek tansiyonu dengelemeye ve kalp-damar sağlığını korumaya da yardımcı olur. Yüksek tansiyonu olan bireyler, damar daralması ve kalbin daha sık kan pompalamasından kaynaklı kardiyovasküler hastalık ve felç riski altındadır. Şeftaliyi sağlıklı beslenme düzenine dahil etmek, hastalık risklerinin de azalmasına yardımcı olur.
Şeftalinin obeziteye karşı faydaları, düşük kalorili içeriğinden gelir. 1 küçük boy şeftali yalnızca 51 kaloridir. Şeftali, obeziteyle savaşmaya yardımcı olabilecek fitokimyasallar ve antioksidanlar içerir. Ayrıca antiinflamatuar özelliklere sahiptir ve kan kolesterol seviyelerini düzenler. Şeftali, antosiyaninler adı verilen fitokimyasallar açısından zengindir. Tüm bu özellikler kalp hastalığı, diyabet ve metabolik sendromun önlenmesine yardımcı olabilir.
Şeftali, genel sağlığınız için iyi olan lif bakımından yüksektir. Bir orta boy şeftali yaklaşık 2,25 gram lif içerir. USDA, günlük 28 gram lif alımını önerir. Bu sayede hem kan şekeri seviyesi düzenlenir hem de kabızlığı önlemenize yardımcı olur.
ŞEFTALİ NASIL SEÇİLİR ve NASIL SAKLANMALIDIR?
Şeftali kokusu ve tadıyla çoğumuzun sevdiği bir meyve olsa da alışveriş sırasında iyi bir şeftali almak istiyorsak, seçim konusunda bazı noktalara dikkat etmemiz gerekir.
Şeftali seçerken en önemli dikkat edilecek noktalardan biri kokusudur. Hoş kokuya sahip, tatlı şeftaliler olgun kabul edilir. Hasar görmüş, çürümüş veya buruşmuş şeftaliler ise tercih edilmemesi gerekir. Bunların yerine sert veya biraz yumuşak, etli şeftali tercih etmek daha doğru olur.
ŞEFTALİNİN ZARARI VAR MIDIR?
Şeftali, zengin besin içeriği, vitamin- mineral değerleri ve antioksidandan zengin olmasıyla genel sağlığımız üzerine olumlu etkilere sahiptir, aynı zamanda hastalıklar üzerinde de koruyucu rol oynar. Ancak her besinde olduğu gibi aşırı şeftali tüketimi de bazı olumsuz etkilere yol açabilir. Bu nedenle tüketim konusunda özel bir rahatsızlığınız varsa hekiminizden/ beslenme uzmanınızdan yardım almanız sağlıklı olur. Aşırı şeftali tüketiminin yol açabileceği bazı zararları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;
Şeftali, zengin lif içeriği ile kabızlığa iyi geldiği bilinir ancak aşırı tüketimi ishale neden olabilir.
Potasyum bakımından zengin olmasıyla aşırı tüketimi böbreklerin yükünü artırır ve böbreklere zarar verebilir.
Aşırı tüketimi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Şeftali K vitamini açısından zengin bir meyvedir. Aşırı tüketimi K vitamini alımını artırır, buna bağlı K vitamini yüksekliği hamile kadınlarda kanama riskini artırabilir.
Şeftalinin aroması ve yumuşak bir meyve olması böceklerin ilgisini çeker. Bu nedenle şeftali üretiminde zirai ilaç fazla kullanılır. Bu durum pestisit kalıntısını artırır. İyice yıkanmadan tüketilmesi mide bulantısı, ishal, karın ağrısı ve hatta zehirlenmeye yol açabilir.
Diyabet hastalarının kan şekeri seviyesini sürekli takip etmesi gerekir, kan şekerindeki ani dalgalanmaları önlemek için aşırı şeftali tüketiminden uzak durmaları gerekir.
KAYNAKLAR:
