Tarih: 25.04.2024 10:46
Yeterli ve dengeli bir beslenme modelinde tükettiğimiz besinlere daima dikkat etmemiz gerekir. Bu nedenle vücudun ihtiyacı olan fenolik ve flavanoid kaynaklarını besinlerden karşılamak çok önemlidir. Propolis de bu besinlerden biridir. Bu yazımızda propolisi daha yakından tanıyacağız.
Yazı İçeriği:- Propolis Nedir?
- Propolis İçeriğinde Neler Bulunur?
- Propolis Ne İşe Yarar?
- Propolis Nasıl Kullanılır?
- Propolisin Sağlığa Yararları
- Propolis Zararlı Mıdır? Yan Etkisi Var Mıdır?
PROPOLİS NEDİR?
Propolis, son yıllarda da çeşitli kullanım alanları ve faydalarıyla oldukça merak edilmektedir.
Arıların, bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı reçineye benzer maddelere propolis adı verilir. Propolis, arılar tarafından kovanı sterilize etmek ve mikroorganizmaları yok etme amaçlı kullanılır. Arılar, petek gözlerini öncelikle propolis ile kaplar, propolisle kaplanmış petek gözlerine balını, polenini, arı sütünü koyar. Böylelikle arı ürünleri kovanda bozulmadan saklanmış olur. Propolis, arı kovanının iç yüzeyini kaplayarak kovanın iç sıcaklığını korumaya yardımcı olur. Kovanların duvarları sertleştirerek mikroorganizmasız bir iç ortam yaratır. Mantar, mikroorganizma ve patojenleri dışarıda tutması özelliği ile “propolis” sözcüğü eski Yunancada “şehri savunan” yani arı kovanının koruyucusu anlamına gelmektedir. Propolisin, MÖ 460- 357 yıllarına kadar dayanan eski bir tarihi vardır. Binlerce yıl önce, eski uygarlıklar propolisin şifalı özelliklerini fark ederek hastalıkların tedavisi için kullanmışlardır. Eski Yunanlılar apseleri propolisle tedavi etmiş, Asurlular çeşitli enfeksiyon ve kansere karşı yara ve tümörlerin iyileşmesinde kullanmış, Eski Mısırlılar ise mumyalamalarda propolisin antimikrobiyal etkisinden yararlanmıştır. Tarihin antik dönemlerinden bu yana tıbbın çeşitli alanlarında hastalıkların tedavisi ve önlenmesinde kullanılmıştır.
PROPOLİS İÇERİĞİNDE NELER BULUNUR?
Propolis içeriğinde bulunan vitamin, mineral ve antioksidanlar, dermatolojik, solunum, sindirim gibi pek çok sistem üzerine yararlı etkilere sahiptir.
Ham propolis içeriğinde %50 ağaç ve bitki reçinesi, %50 balmumu, %10 uçucu ve aromatik yağlar, %5 polen ve %5 diğer organik bileşenleri içermektedir. Propolis içeriğinde antioksidan özelliğe sahip 12 farklı flavanoid ve 2 farklı fenolik asit türü de bulunmaktadır. B1, B2, B6, C ve E vitaminleri ile çinko, demir, bakır, sodyum, potasyum, kalsiyum gibi mineraller de içermektedir. Rengi farklılık gösterse de genel itibariyle açık kahveden koyu kahve rengine doğru geçişli şekildedir.
PROPOLİS NE İŞE YARAR?
Propolis, sağlığa birçok yararı ile toplumda sıkça kullanılan bir besin kaynağı haline gelmiştir.
Propolis, insan vücudunda çeşitli bakteri ve virüsleri yok ederek hastalıklara karşı savaşmada, güçlü antioksidan özelliği sayesinde vücudu enfeksiyonlardan koruyup bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Hem yetişkin hem de çocuklar tarafından rahatlıkla tüketilebilir.
PROPOLİS NASIL KULLANILIR?
Propolis, doğru kullanıldığında insan sağlığına pek çok yararlı etkisi olan bir besin takviye ürünüdür. Bu noktada propolisin nasıl kullanılacağını bilmek çok önemlidir.
Propolisin kovandan çıktığı ham halinde yüksek oranda bal mumu bulunmaktadır. Balmumu içeren propolisi insan vücudunun sindirebilme oranı yalnızca %2’dir. Bu nedenle saf propolisin mutlaka özütlenmesi, propolisin içerisindeki besleyici bölüm ile balmumu içeren kısmın birbirinden ayrılması gerekir. Bu ayrıştırma işlemi ile çiçek kalıntıları ya da larva kalıntıları da propolis içinden ayrılmış olmaktadır. Propolis aşağıdaki şekillerde kullanılabilir:
- Suda çözünür halde olan propolisler farklı içecekler ile karıştırılarak tüketilebilir. Bu meşrubatlar süt ve meyve suyu olabilir.
- Suda çözünmeyen halde olan propolisler ise katı veya yarı katı halde olan besinlerle tüketimi tavsiye edilir. Pekmez, ekmek, yoğurt, bal bu besinlere örnek verilebilir.
- Propolis, çeşitli arı kaynaklı ürünlerle karışık halde de piyasada yer almaktadır. Bu biçimdeki besinler ile karıştırılarak günde 1 tatlı kaşığı biçiminde tüketilmesi tavsiye edilir.
- Propolisin krem formları yanık, uçuk, enfeksiyon gibi sorunların tedavisinde lokal (bölgesel) olarak uygulanabilmektedir.
- Damla halindeki propolis ilaçları sprey formunda üst solunum solu hastalıklarına sahip ağız veya diş sorunu yaşayan bireylerde kullanılabilir.
- Kapsül ya da tablet formundaki propolisler, genellikle bağışıklığı kuvvetlendirmek için kullanılır, aç ya da tok karna tüketilebilir. 11 yaşından küçük çocukların doktor onayı olmadan tüketilmesi tavsiye edilmez.
PROPOLİSİN SAĞLIĞA YARARLARI
Propolis, son yıllarda sıklıkla tüketilen bir besin takviyesi haline gelmiştir. Propolisin sağlık yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Bağışıklık Sistemini Destekler: Propolis içeriğinde yer alan C vitamini, serbest radikallere karşı oldukça başarılı bir antioksidandır. Bu etkisi sayesinde insan vücudunda oluşabilecek enfeksiyon ve kronik hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.
Uçuk Tedavisinde Kullanılabilir: Herpes virüsü, bireylerde uçuk gelişimine neden olur. Propolis, virüslere karşı savaşma özelliği ile uçuk tedavisinde bölgesel olarak uygulanabilir.
Sindirim Sistemini Korur: Propolis mide ülseri, ülseratif kolit, mide kanseri gibi bazı hastalıkların tedavisinde kullanılır. Helicobacter pylori patojeninin neden olduğu mide ülserini, propolis etkin bir biçimde yok edebilmektedir.
Antidiyabetik Etki Gösterir: İnsan vücudu üzerinde glikoz ekspresyonunu azaltıp insüline duyarsız diyabetin tedavisinde potansiyel bir ajan olarak hareket eder.
Eklem İltihabına (Artrit) İyi Gelir: Çeşitli araştırmalara göre propolis içerisinde bulunan antioksidanlar, artrite ve şişliğe neden olan inflamasyonu azaltıcı etki göstermiştir.
Gribal Enfeksiyona Karşı Koruyucudur: Grip, influenza virüsünün yol açtığı bir hastalıktır. Propolisin içerdiği flavanoidler insan vücudunun virüslere karşı korunmasına yardımcı olur.
Solunum Sistemine Olumlu Etkileri Vardır: Antibakteriyel olması ile, üst solunum yolu enfeksiyonu, astım, bronşit gibi hastalıklarda yararlı etkileri vardır.
Yanık Tedavisinde Etkilidir: Propolis içerdiği flavanoidler sayesinde doku onarımı ve yaraların kapanmasını da hızlandırmaktadır. Antibakteriyel, antifungal ve anti-inflamatuar etki göstermektedir.
Ağız ve Diş Sağlığı Üzerinde Etkilidir: Propolis, antibakteriyel özelliği sayesinde ağızda bakteri üremesinin önüne geçer ve diş çürüklerini önler. Diş macunu ve ağız gargaralarına propolis katılması faydalı bulunmaktadır.
Kansere Karşı Etkilidir: Propolis içerisindeki fenolik bileşenler anti tümör etkisine benzer etki gösterir. Propolis, kanserli hücrelerin vücut içerisinde çoğalmasını önlemek, sağlıklı vücut hücrelerinin kanserli hücrelere dönüşmesini önlemek, kanserli hücrelerin birbiri ile olan iletişim ağlarını bloke etmede görevleri vardır.
PROPOLİS ZARARLI MIDIR? YAN ETKİSİ VAR MIDIR?
Propolis ağızdan alındığında veya cilde uygun şekilde uygulandığında güvenli kabul edilse de aşırı miktarda tüketimi bazı yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkiler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Bal veya arı ürünlerine karşı alerjisi olan bireylerde propolis alerjik reaksiyon ve egzamaya neden olabilir.
- Hamile ve emziren kadınlarda propolis tüketmenin güvenilirliği hakkında yeterli araştırma olmadığından, bu bireyler mutlaka hekimine danışmalıdır.
- Propolis bazı durumlarda kan pıhtılaşmasını yavaşlatabildiğinden cerrahi ve kanama koşulları olan bireylerde dikkatli kullanılmalıdır.
- Propolisin içeriğindeki bazı bileşenlerin astımı tetiklediği ve bu hastalarda yan etkiler yaratabileceği saptanmıştır.
Propolis içeren pastiller tahrişe ve ağız ülserlerine neden olabileceğinden, her gıda takviyesinde olduğu gibi propolis almadan önce de bir hekime, eczacıya veya beslenme uzmanına danışılması gerektiği unutulmamalıdır.
KAYNAKLAR
Küşümler, Aylin Seylam, and Ayça Çelebi. "Propolis ve Sağlık Üzerine Etkileri." Akademik Gıda 19.1 (2021): 89-97.
Almuhayawi, M. S. (2020). Propolis as a novel antibacterial agent. Saudi journal of biological sciences, 27(11), 3079-3086.
Azize, A. T. İ. K., & Gümüş, T. (2017). Propolisin gıda endüstrisinde kullanım olanakları. Akademik gıda, 15(1), 60-65.
Onbaşlı, D. (2019). Apiterapi ve insan sağlığı üzerine etkileri. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(1), 49-56.
Beowell Freeze Dried Fruits Vegetables – Beowell Dondurularak Kurutulmuş Sebze ve Meyveler
#beowell #freeze #dried #food #vegetable #fruit #vitamin #antioxidant #nutritional #healthy #freezedried #diet #diyetisyen #sağlıklıbeslenme #dondurularakkurutulmuş #meyve #sebze #yenilmeyeniyedirmek #yemeyeneyedirmek
