Zea mays L. olarak da bilinen mısırın menşei Amerika’dır ve yıllık bir bitkidir. Buğdaygiller ailesi, yani Poaceae’ye aittir. Mısır, Amerikalıların ana tahılıdır ve yeni dünyanın en eski gıda çeşidi olarak kabul edilmektedir. Çok sayıda mısır alt türü, her birinin sahip olduğu nişasta miktarına bağlı olarak tanımlanmakta ve sınıflandırılmaktadır.
Mısır, iyi drene edilmiş, verimli topraklara sahip ılıman ve tropik bölgelerde yaygın olarak yetiştirilir. Dünya’da ABD, Çin, Brezilya, Meksika, Arjantin, Endonezya, Hindistan, Fransa, Güney Afrika ve Ukrayna mısır üreten ilk on ülkedir. 2021/2022 döneminde küresel mısır üretimi 1,21 milyar ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu mısır üretiminde en önemli paya sahip bölgelerdir.
Mısır, dünyanın en önemli gıda kaynaklarından biridir. Önemli miktarda biyoaktif bileşik içerir ve önemli bir gıda kaynağı olma rolünün yanında sağlık yararları da sağlamaktadır.
Besin Değeri
Mısır çekirdeği bitkinin yenilebilir ve besleyici bir parçasıdır. Mısır mahsulünün besin değeri son derece iyi ve yüksektir. İyi bir enerji kaynağı olan karbonhidratlar açısından zengindir. Mısır tanelerinde yağ, lif, fosfor, sodyum, kükürt, riboflavin, aminoasitler, kalsiyum, demir, potasyum, tiamin, A, E, C vitaminleri, magnezyum ve bakır bulunmaktadır. Bu besin öğeleri, mısırın insan tüketimi için yüksek profilli besin değeri olmasını sağlamaktadır. Bu nedenle mısır unu ve kavrulmuş taneleri halk tarafından kullanılmaktadır.
Tüm mısır türleri diyet lifi, vitaminler (A, B, E ve K), mineraller (magnezyum, potasyum ve fosfor), fenolik asitler ve flavonoidler, bitki sterolleri ve diğer fitokimyasallar (ligninler ve bağlı fitokimyasallar) açısından zengindir. Bununla birlikte, farklı mısır çeşitleri, flavonoidler ve karotenoidler açısından önemli ölçüde farklı fitokimyasal profiller içermektedir.
Mısırın birçok sağlık yararı vardır. Mısırdaki B-kompleks vitaminleri cilt, saç, kalp, beyin ve sağlıklı sindirim için faydalıdır.
Beta-karoten ve selenyum ile birlikte A, C ve K vitaminlerinin varlığı, tiroid bezinin ve bağışıklık sisteminin işleyişini geliştirmeye yardımcı olmaktadır.
Mısırda, bağışıklık sistemini çok iyi ve duyarlı hale getiren antioksidan aktiviteye sahip yüksek miktarda E vitamini vardır.
Mısırdaki dirençli nişasta da çok iyi bir bileşiktir ve oldukça besleyicidir. Tüketilmesi kolesterol seviyelerinin düzenlemesine yardımcı olmaktadır. Cilt problemlerinde ve kanserlerde de tüketiminin faydalı olduğu düşünülmektedir.
Tam tahıllı mısır; lif, vitaminler, mineraller ve fitokimyasallar dahil olmak üzere besinler ve biyoaktif bileşikler açısından zengindir. Yapılan çalışmalar, tam tahılların düzenli tüketiminin kardiyovasküler hastalıklar, tip II diyabet, obezite ve sindirim bozuklukları dahil olmak üzere kronik hastalıklara yakalanma riskini azalttığını göstermektedir.
Mısır Püskülü Sağlık Etkisi
Mısır püskülü, Hindistan, Çin, İspanya, Fransa ve Yunanistan gibi dünyanın birçok ülkesinde böbrek taşı, idrar yolu enfeksiyonu, sarılık ve sıvı tutulması tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca kan basıncını iyileştirme, karaciğer fonksiyonlarını destekleme ve safra üretme potansiyeline sahiptir. Yaralar, şişlikler ve ülserler için iyi bir yumuşatıcı görevi görmektedir. Mısır püskülünün, kök ve yapraklarının kaynatılması mesane sorunları, mide bulantısı ve kusma için kullanılırken, koçanlarının kaynatılması mide ağrısı şikayetleri için kullanılmaktadır.
Mısır Nişastası Sağlık Etkisi
Yüksek amilozlu mısır olarak da adlandırılan mısırdan elde edilen dirençli nişastanın, sağlık açısından yararlı etkileri vardır. Bu nişasta sindirimden kaçar ve tüketimi mikrobiyal popülasyonları faydalı yönde değiştirmeye, kolesterolü düşürmeye ve dışkı atılımını artırmaya, kalın bağırsakta fermantasyonu ve kısa zincirli yağ asidi üretimini artırmaya, ishal semptomlarını azaltmaya yardımcı olur. Bu durumda ateroskleroz riskini de azaltmaktadır. Dirençli nişasta, farelerde kolonik bakterilerin istenen bileşimini arttırmaktadır bu nedenle potansiyel prebiyotik özelliklere sahip olabilir. Mısır tüketimi ile vücuda alınan dirençli nişasta, kolesterol metabolizmasını etkiler, vücudun yağ depolamasını düşürür bu nedenle ateroskleroz, hiperlipidemi, diyabet ve obezite riskini azaltabilir.
Diyet lifi olarak dirençli nişasta, diyetin enerji yoğunluğunu azaltarak ve belirli gen ifadelerini modüle ederek gıda alımını azalttığı için kilo kontrolüne yardımcı olmaktadır. Yapılan bir araştırmadaki sonuçlar dirençli nişasta ve mısır kepeği içeren kekleri yemenin, diğer lifleri içeren gıdalara kıyasla tokluk üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir.
Sindirim Sistemi Sağlığı
Günlük 20 gram dirençli nişasta tüketimi, sindirim sağlığı üzerinde yararlı bir etkiye sahiptir. Mısır ve mısır türevi ürünler, çözünmeyen diyet lifinin bir formu olan dirençli nişasta açısından zengindir. Dirençli nişastaların laktasyonu ve fermantasyonu artırma, mineral alımını artırma, prebiyotik görevi görme ve ishal semptomlarını azaltma gibi potansiyel sağlık yararları vardır.
Fitokimyasal Etki
Mısır, sağlığımızda önemli rol oynayan çeşitli fitokimyasalların temel bir kaynağıdır. Fitokimyasallar, insan sağlığına fayda sağlayan ve önemli kronik hastalık riskini azaltma potansiyeline sahip, bitkilerde doğal olarak bulunan biyoaktif kimyasal bileşiklerdir. Fitokimyasalların tüketimi ile kronik hastalıkların gelişimi arasında ters bir ilişki vardır.
Yapılan araştırmalar, güçlü antioksidan aktiviteleri nedeniyle tahıllardaki fitokimyasalların birçok hastalık riskini azaltmada önemli yararlı katkılar sergilediğini ileri sürmüştür. Mısır taneleri, özellikle sarı çeşidi, büyük miktarlarda karotenoid pigmentleri içerir ve insanlar karotenoidleri biyosentez yapamadıkları için diyette hayati bir öneme sahiptir. Bu pigmentler ayrıca kanseri önlemede de faydalıdır.
Karotenoid İçeriği
Karoten birçok sağlık yararına sahiptir. Alfa (α) ve beta (β) karoten, provitamin A aktivitesine sahiptir. Yüksek β-karoten konsantrasyonunun bir pro-antioksidan görevi gördüğü ve kolon kanseri hücrelerinin, lösemi hücrelerinin, melanom kanseri hücrelerinin ve mide kanseri hücrelerinin apoptozunu indüklediği ve böylece güçlü kemopreventif etki sağladığı gözlemlenmiştir.
Protein İçeriği
Mısır proteininin yüzde yetmiş beşi endospermde bulunmaktadır. Endosperm zein (%40), glutelin (%30) ve bir miktar globulin ve albümin içermektedir. Zein, birincil mısır proteinidir. Zein, glutamik asit (%26), lösin (%20), prolin (%10) ve alanin (%10) açısından zengindir. Biyoaktif proteinler ve peptitler, sağlığın teşviki, geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi için nutrasötikler olarak popülerlik kazanmaktadır. Mısır da dahil olmak üzere birçok gıda proteini, biyoaktif peptit dizileri içermektedir.
Vitamin E İçeriği
E vitamini izomerlerinin yaklaşık %95’i mısırın tohum kısmında bulunmaktadır. E vitamininin insan vücudundaki temel işlevleri, zar bütünlüğünün korunması ve antioksidan aktivitedir. E vitamini, dördü tokoferol ve dördü tokotrienol olmak üzere 8 farklı bileşikten oluşur. Tokoferol ile karşılaştırıldığında, tokotrienolün kanser ve kardiyovasküler hastalıkları önlemede daha büyük etkileri vardır. β-tokotrienol hariç tüm E vitaminleri mısırda bulunmaktadır. E vitamini ayrıca DNA hasarını onararak bağışıklık sistemi işlevini de geliştirmektedir.
Antikanserojen
Mısırdaki ksantofiller (lutein ve zeaksantin) bazı önemli ve spesifik biyolojik işlevlere sahiptir. Lutein takviyesi, meme tümörü büyümesini engellemekte, lenfosit proliferasyonunu artırmakta, palpabl tümör insidansını azaltmakta ve hücreleri oksidan kaynaklı hasarlara karşı önemli ölçüde korumaya yardımcı olmaktadır.
Göz Sağlığı
Lutein ve zeaksantin, yaşa bağlı makula dejenerasyonu ve yaşa bağlı katarakt oluşumuna karşı korunmada rol oynamaktadır. Yapılan bir çalışmada, bir süre boyunca deneklerin diyetlerine lutein takviyesi yapmak, makula pigmenti optik yoğunluğunda önemli bir artışa ve makulayı ışık hasarından korumaya neden olmuştur.
Halk Hekimliğinde Kullanımı
Antik çağlardan beri mısır, anoreksiya, genel halsizlikler, zayıflama ve hemoroidleri yatıştırmak için kullanılmıştır. Vücudu hücresel hasar ve/veya kanserden sorumlu serbest radikallerden koruyan güçlü bir antioksidandır.
Ağrıyı hafifletme ve analjezik aktiviteye sahip olma potansiyeline sahiptir. Romatizma semptomlarını iyileştirdiğine inanılmaktadır.
Mısır püskülündeki ana besin maddesi, güçlü bir idrar söktürücü olan potasyumdur. Hindistan, Fransa, İspanya, Yunanistan gibi bazı ülkelerde; mısır püskülü idrar yolu enfeksiyonlarını ve böbrek taşlarını tedavi etmek için kullanılmıştır.
Çin’de ödem ve sarılık durumunda yaygın olarak kullanılmıştır.
Kullanım Alanları
Mısır insan gıdası dışında çeşitli endüstriler için hammadde olarak kullanılmaktadır. Hayvan yemi olarak kullanımı yaygındır. Ek olarak mısırda bulunan yağ, yemek pişirmek ve sabun yapmak için çok geniş bir alanda kullanılmaktadır.
Mısır nişastası, kozmetik ve ilaç endüstrilerinde kullanımıyla da tanınmaktadır. Mısır tohumları, kâğıt üretimi için sap liflerinin yapımında işlevseldir.
10 Maddede Mısır
1- Mısır, vitamin ve mineraller bakımından zengindir. 2- Mısır, fitokimyasallardan zengindir. 3- Mısır püskülü halk arasında böbrek problemlerini, idrar yolu enfeksiyonunu, sarılığı ve ödemi tedavi etmek için kullanılmaktadır. 4- Mısırın içerdiği dirençli nişasta ateroskleroz, hiperlipidemi, diyabet ve obezite riskini azaltabilir. 5- Mısır, kanser ve tümör riskini azaltmaya yardımcıdır. 6- Mısır, göz sağlığına faydalıdır. 7- Mısır, biyoaktif peptit dizileri bulundurmaktadır. 8- Mısır, E vitamini bakımından zengindir. 9- Mısırdaki yağ linoleik asit ve oleik asit yönünden zengindir. 10- Mısır proteinleri zein, glutelin ve globulindir.
Kaynaklar
Adom, K. K., & Liu, R. H. (2002). Antioxidant Activity of Grains. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50(21), 6182–6187.
FoodData Central. (2019).
Kim, W. K., Chung, M. K., Kang, N. E., Kim, M. H., & Park, O. J. (2003). Effect of resistant starch from corn or rice on glucose control, colonic events, and blood lipid concentrations in streptozotocin-induced diabetic rats. The Journal of Nutritional Biochemistry, 14(3), 166–172.
Kumar, D., & Jhariya, A. N. (2013). Nutritional, medicinal and economical importance of corn: A mini review. Res J Pharm Sci, 2319, 555X.
Lopez-Martinez, L. X., Oliart-Ros, R. M., Valerio-Alfaro, G., Lee, C. H., Parkin, K. L., & Garcia, H. S. (2009). Antioxidant activity, phenolic compounds and anthocyanins content of eighteen strains of Mexican maize. LWT - Food Science and Technology, 42(6), 1187–1192.
Maize: Nutrition Dynamics and Novel Uses. (n.d.). SpringerLink.
Orhun, G. E. (2013). Maize for Life. International Journal of Food Science and Nutrition Engineering, 3(2), 13–16.
Rouf Shah, T., Prasad, K., & Kumar, P. (2016b). Maize - A potential source of human nutrition and health: A review. Cogent Food &Amp; Agriculture, 2(1).
Saeed, A. (2020). Health Benefits of Maize Crop - An Overview. Current Research in Agriculture and Farming, 1(3), 5–8.
Sheng, S., Li, T., & Liu, R. H. (2019). Corn. Whole Grains and Their Bioactives, 113–134.
Siyuan, S., Tong, L., & Liu, R. (2018). Corn phytochemicals and their health benefits. Food Science and Human Wellness, 7(3), 185–195.
Xu, J., Li, Y., & Wang, W. (2019). Corn. Bioactive Factors and Processing Technology for Cereal Foods, 33–53.
Bu web sitesinde çerez kullanımına izin vermektedir. Web sitesinde gezinmeye devam ederek, bu kullanımı kabul etmiş sayılırsınız. Çerez politikası ve Gizlilik Politikası hakkında detaylı bilgi almak için lütfen ilgili yerlere tıklayınız.
