Modern yaşamın getirdiği hızlı tempo ve işlenmiş gıdaların yaygınlaşmasıyla, sağlıklı bir sindirim sistemi ve dengeli bir beslenme her zamankinden daha önemli. Günümüzde doğal sağlık ürünlerine olan ilgi artarken, psyllium gibi geleneksel lif kaynakları yeniden keşfediliyor. Peki, psyllium nedir ve neden sağlığımız için bu kadar önemli? Bu soruların cevapları ve daha fazlası psyllium hakkındaki bu yazımızda.
Yazı İçeriği:- Psyllium Nedir?
- Psyllium’un Kısımları Ve İçerikleri
- Psyllium Tarihçesi
- Fonksiyonel Bir Gıda Olarak Psyllium
- Gıda Endüstrisindeki Yeri
- Sağlığa Faydaları
PSYLLİUM NEDİR?
Psyllium bilimsel olarak Plantago (Plantaginaceae ailesi) olarak bilinir. Psyllium kelimesi yaygın olarak Plantago cinsinin 200'den fazla türü için kullanılır. Yaygın Hint dilinde Isabgol ve Ispaghula olarak da bilinir. Psyllium, İran'ın yerli bitkisidir ve Isabgol kelimesi, Psyllium tohumunun şeklini ifade eden "at çiçeği" anlamına gelen Farsça "band ghoul" kelimesinden gelmiştir. Bu bitki genellikle 25- 45 cm boylarında kısa saplı, tek yıllık bir bitkidir. Genelde tropikal iklim sevmesine karşın bu bitki dünyanın birçok yerinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Normalde psyllium, hidrofilik özelliklere sahip beyaz lifli bir madde olan müsilaj maddesi için yetiştirilir. İki kısımdan oluşan Psyllium, , Psyllium kabuğu (tohum kabuğu) ve Psyllium tohumundan oluşur. Psyllium kabuğu (tohum kabuğu) aynı zamanda fırınlarda, dondurmalarda ve şekerlemelerde olduğu gibi gıda endüstrisinde de ticari olarak kullanılmaktadır. Hindistan, psyllium'un dünya pazarına sunulmasında önemli bir rol oynamaktadır. Hindistan'da Gujarat ve Rajasthan'da toplu olarak yaklaşık altmış bin hektarlık bir alanda ekimi yapılmaktadır.
PSYLLİUM’UN KISIMLARI VE İÇERİKLERİ
Psyllium tohumları Plantago ovata bitkisinden elde edilen kurutulmuş olgunlaşmış tohumlardır. Tohumların tüm toz, atık, taş, tarımsal çiftlik lifleri, demir parçacıkları ve diğer yabancı maddelerden temizlenmesi ile elde edilir. Psyllium tohumları açık kahverengi renkte ve hafif kokuludur. Bu tohumlar %40 oranında esansiyel bir yağ asidi olan Linoleik asitten oluşur. Bununla birlikte, %18,8 protein içeriğine, %19 lif içeriğine ve %10-20 trigliseritlere sahip olabilir. Çözünebilir ve çözünemez lif içerebilir. Tohum, doğada çözünür olan müsilaj polisakkarit lifi içerir.
Psyllium kabuğu aslında tohumun etrafındaki müsilajdan yapılmış tohumun dış kaplamasıdır. Bu, bitkinin besin değeri olan ve psyllium ürünlerinin üretiminde kullanılan ana kısmıdır. Bu kısım proteinler, polisakkaritler, glikozitler, B1 vitamini ve kolinden oluşur. Esas olarak hemiselülozdan oluşan yüksek lif içeriği içerir. Hemiselüloz, tahıllarda, sebzelerde ve meyvelerde bulunan kompleks bir polisakkarittir ve sindirilemez olmasına rağmen kolon kısmında kısmen sindirilir ve bağırsak florasını besler. Psyllium kabuğu, tohumun dış kaplamasının çıkarılması işlemiyle elde edilir. Yaklaşık %70 çözünür lif içeriği ve %30 çözünmez lif içeriği içerir. Kabuk beyaz lifli bir maddedir ve ilaç, kozmetik ve gıda ürünleri gibi çeşitli endüstrilerde kullanılır.
PSYLLİUM TARİHÇESİ
Plantago kelimesi Latince kökeninde 'Ayak tabanı' anlamına gelir. Psyllium Yunanca kökeninde rengi, şekli ve yapraklarından dolayı pirelere benzetildiği için 'Pire bitkisi' olarak anılmaktadır. Psyllium tohumlarının tekne şeklinden dolayı 'At kulağı' anlamına gelen Farsça'dan türetilmiştir. Plantago türü Hindistan, Pakistan'a özgüdür ve Müslümanlar tarafından tıbbi bitki olarak tanıtılmıştır. Bu nedenle, ilk kez Pakistan'ın Lahor ve Multan şehirlerinde yetiştirilmeye başlanmıştır. Başlangıçta Asya ülkelerinin insanları onu kronik dizanteri ve diğer bağırsak hastalıkları için bir çare olarak kullanmıştır. Daha önce yapılan bazı çalışmalar, isabgolün tıbbi amaçlı kullanımının uzun bir geçmişe sahip olduğunu göstermiştir amaçlar ve hastalıkların tedavisi için insanlar tarafından uzun zaman önce yetiştirilmiştir.
FONKSİYONEL BİR GIDA OLARAK PSYLLİUM
Psyllium gıda, ilaç ve diğer endüstriler gibi çeşitli ticari sektörlerde kullanılmaktadır. Psyllium, öğün ikameleri, kahvaltılık tahıllar, bisküviler, ekmek ve unlu mamuller gibi çeşitli fizyokimyasal özellikleri nedeniyle genellikle fonksiyonel gıda malzemelerine eklenir. Ayrıca gıdanın lif içeriğini artırmak için shake'lere, meyve sularına, yoğurda, şuruplara, çorbalara ve hatta dondurmalara eklenir. Ayrıca içeceklerde veya dondurulmuş tatlılarda kıvam arttırıcı bir madde olarak kullanılır. Psyllium diyet lifi, tam gıda olarak alınmasını ve lif açığını kapatmasını sağlayan tamamlayıcı besinler ve fitokimyasallar içerir. Psylliumun içerdiği müsilaj, tohum kabuğunda bulunan bir özellik olup gıda endüstrisinde kıvam arttırıcı olarak kullanılabilir. Çikolata ve diğer gıdalarda kullanılabilir, dondurma stabilizatörü olarak kullanılabilir, içecekleri daha kıvamlı hale getirerek ağız tadını ve ağızdaki hissini iyileştirir. Lif takviyeleri, tüketiciler tarafından talep edilen hoş tat ve depolama stabilitesi nedeniyle popülerdir. Psyllium kabuğu iyi bir bağlayıcı olarak kullanılabilir ve tabletlerde parçalanabilir. Ayrıca, psyllium jöle benzeri bir yapı üretebilir, kozmetiklerde ve boyutlandırma işlevlerinde kullanılabilir. Psyllium tohum sakızı, mikrop öldürücü yağlama jeli ve diş macunu tozu hazırlamak için kullanılmıştır. Ayrıca petrol bileşeni olarak veya sığır yemi olarak kullanılabilir.
GIDA ENDÜSTRİSİNDEKİ YERİ
Gelişmekte olan ülkelerde tarım sektörü ekonomik büyüme için önemli bir potansiyele sahiptir. Özellikle küçük ölçekli çiftçilerin ekonomik açıdan önemli ürünleri yetiştirmeleri ve kaliteli ürünler üretmeleri, gıda pazarlarından yeterli gelir elde etmeleri açısından fırsatlar sunmaktadır. Özellikle Plantago ovata bitkisinin tıbbi ve farmasötik uygulamaları, yüksek bir pazar talebine sahiptir. Bu nedenle, bu bitkinin ülke düzeyinde veya dünya çapında yetiştirilmesi, bir ülkenin ekonomisini güçlendirmek için önemlidir. ABD, isabgol tohumları ve kabuğu ithalatında öncü bir ülkedir. Bu ürünün sürekli ilgi ve pazar genişlemesi, doğal diyet liflerine olan talep artışı nedeniyle gerçekleşmektedir. İçinde bulunduğumuz dönemde Hindistan, psyllium tohumları ve kabuğu üretiminde liderdir ve dünya pazarına sunmaktadır. Psyllium tohumu kabuğu, gıda endüstrisinde de çeşitli uygulamalara sahiptir ve müsilaj kıvam arttırıcı olarak kullanılabilir. Özellikle dondurmalar, çikolata ve diğer gıda ürünlerinde stabilizatör veya bileşen olarak kullanılmaktadır.
SAĞLIĞA FAYDALARI
Psyllium sağlıklı yaşam için çok daha faydalıdır. Önerilen dozda alındığında, belirli hastalık türlerinin tedavisi için, tıbbi olarak güvenli ve etkili olarak kabul edilir.
Karaciğer Hastalıklarında:
Hücrede, serbest radikallerin aşırı üretimi nedeniyle hücre hasarına yol açabilecek oksidatif stres gelişir ve bunun sonucunda karaciğer fonksiyon bozukluğu gibi çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Psyllium'da bulunan polifenoller ve flavanoidler gibi doğal antioksidanlar hücreleri oksidatif stres ve hasardan koruyabilir. Bu nedenle, serbest radikal tutucu olarak hareket edebilir ve çeşitli bozuklukların tedavisinde kullanılabilir.
Gastrointestinal Bozukluklarda:
Çoğu diyet lifi kaynağı, bağırsakta itişi uyaran laksatasyonu aktive eder. Lifler anaerobik fermantasyona uğrar ve az fermente olmuş ya da tamamen fermente olmamış lifler nem tutucuları ile birleşerek dışkı kütlesini arttırır. Bu lifler aynı zamanda mikrobiyal büyüme için substrat olarak işlev görür ve yararlı bakteri sayısını arttırır. Psyllium lifinin fermente edilmemiş jeli de yumuşatıcı ve kayganlaştırıcı olarak işlev görerek dışkı hareketinin kolay geçmesini sağlar. Psyllium lifi, kuru dışkının nem seviyesini ve toplam kütlesini arttırdığı için kabızlığı tedavi etmek için yaygın olarak bir lif takviyesi olarak kullanılmaktadır. Psyllium lifinin 1 gramının dışkı ağırlığını 5.9-6.1 gram artırabileceği öne sürülmüştür. Bu, yulaf kepeği lifi ve buğday kepeği lifi ile karşılaştırıldığında daha etkili olmuştur. Psyllium lifi su tutma kabiliyetine sahiptir, bu nedenle gastrik boşalma ve kolon geçiş süresini yavaşlattığı da gösterilmiştir. Bu, kabızlığa karşı tercih edilen etkinin tersidir ancak ishal veya sıvı dışkı ile kontrolsüz fekal defekasyonu olan kişiler için faydalıdır.
Kardiyovasküler Hastalıklarında:
Günlük diyette psyllium lifi alımının koroner kalp hastalıkları riskini azalttığı birçok sağlık otoritesi tarafından onaylanmıştır. Ayrıca LDL-kolesterol ve toplam kolesterol, kalp hastalığı için biyo belirteçler veya risk faktörleri olarak kabul edilmektedir. Psyllium lifi ise bu kolesterol seviyelerini düşürme özelliğine sahiptir.
KAYNAKÇA:
Agrawal, R. (2021). Psyllium: A source of dietary fiber. Dietary Fibers. DOI: 10.5772/intechopen.99372
Khaliq, R. (2015). Industrial application of psyllium: An overview. Acta Universitatis Cibiniensis – Technical Series, 67, 123-134. “Lucian Blaga” University of Sibiu. DOI: 10.1515/aucts-2015-0092
Beowell Freeze Dried Fruits Vegetables – Beowell Dondurularak Kurutulmuş Sebze ve Meyveler #beowell #freeze #dried #food #vegetable #fruit #vitamin #antioxidant #nutritional #healthy #freezedried #diet #diyetisyen #sağlıklıbeslenme #dondurularakkurutulmuş #meyve #sebze #yenilmeyeniyedirmek #yemeyeneyedirmek
