Greyfurt veya altıntop (Citrus paradisi), sedef otugiller (Rutaceae) familyasından bugün birçok çeşidi yetiştirilen, yaprak dökmeyen meyve türüdür. En çok greyfurt üretimi yapan ülke Çin’dir. Yerli tatlı portakalın yine bir turunç cinsi olan pomelo türüyle tozlaşmaya girip sonucunda greyfurtun ortaya çıktığı görülmüştür.
Greyfurt çeşide bağlı olarak sarı, kırmızı ve pembe et rengine sahip olup meyve tadı acımsı ekşi nadiren tatlı olabilmektedir. Ülkemizde yoğun olarak Akdeniz bölgesinde yetiştirilmektedir. 2019 yılı verilerine göre, Dünya’da toplam 9.289.462 ton greyfurt üretilmiştir. En çok üretim yapılan ülkeler sırası ile Çin, Vietnam, Amerika, Meksika, Güney Afrika, Tayland, Sudan, Türkiye ve İsrail’dir.
Greyfurt üretiminde Dünya’da sekizinci sırada olan ülkemizde üretimin büyük bölümü, Adana, Mersin, Hatay, Muğla, Antalya ve Aydın illerinde gerçekleşir. Ülkemizde greyfurtun %96’sı da Çukurova’da yetiştirilir.
Besin Değeri
Greyfurt, fruktoz, glikoz ve sükroz şekerlerini içermektedir. Meyvede majör olarak sitrik asit devamında sırasıyla kuinik, tartarik, malik, oksalik ve akonitik organik asitleri bulunmaktadır. Bu meyve başta β-karoten olmak üzere α-karoten, likopen, lutein, β-kriptoksantin ve zeaksantin karotenoidlerini içermektedir. Greyfurtun fenol profilini hidroksibenzoik ve hidroksisinnamik asitler oluşturur. Meyvede flavonol, flavon, polimetoksile flavon ve flavanon fitokimyasalları bulunmaktadır. Greyfurt majör olarak naringin flavanonu içermekte olup bu bileşen aynı zamanda meyveye acı tadı vermektedir. Meyvenin kendine özgü aroması D-limonen, β-pinen, karyofilen ve α-humulen uçucu bileşenlerinden oluşmaktadır.
Greyfurt meyvesinin antioksidan kapasitesi (ORAC), çeşit ve biyoaktif bileşen profiline göre 11.64-20.66 µmol/g aralığında değişmektedir. Greyfurt, sağlıklı bir beslenme programına dahil etmek için oldukça iyi bir seçenektir. Düşük kalorilidir, lif ve antioksidanlar içerir. Düşük oranda şeker içerir.
100 g greyfurt 32 kcal’dir ve • Karbonhidrat: 8,08 g • Protein: 0,63 g • Yağ: 0.1 g • Lif: 1.1 g • C Vitamini: 34,4 mg • A Vitamini: 46 µg • Kalsiyum: 12 mg • Demir: 0,09 mg • Magnezyum: 8 mg • Fosfor: 8 mg • Potasyum: 139 mg içermektedir.
Sağlık Etkileri
Greyfurt yapısında bulunan A vitamini, C vitamini, karotenoid, flavonol ve fenolik bileşenlere bağlı olarak antioksidan etki göstermektedir. Meyve, özellikle naringin ve fenolik bileşen içeriği ile kardiyovasküler hastalıkların temelini oluşturan LDL oksidasyonunu engelleyerek, endojen antioksidanlardan süperoksit dismutaz, katalaz ve glutatyon peroksidaz enzim aktivitelerini artırır. Böylece reaktif oksijen ve nitrojen kaynaklı oksidatif hasarı ve lipid peroksidasyonunu önler. Greyfurtun içeriğindeki flavonol ve fenolik bileşenler akciğer, göğüs, karaciğer, kolon, prostat, melanom, serviks ve uterus kanserlerine karşı organizmayı korumaktadır. Greyfurtta bulunan eriositrin, lösemi hücre hattında apoptozise neden olarak antikanserojen etki göstermektedir.
Gıda İlaç Etkileşimi
Greyfurt içerisindeki 6-7 dihidroksibergomottin ve naringin bileşenleri, enzim sistemiyle metabolize olan ilaçlar ile etkileşime girmektedir. Bu ilaçların kullanımı sırasında greyfurt tüketildiğinde, sitokrom Р450 enzimi inhibe olmakta ve ilacın emilimi engellenmekte, devamında organizmada konsantrasyonu artan ilaç zehirlenmelere ve ölüme neden olabilmektedir. Buna bağlı olarak, anksiyete, antihistaminik, antidepresan, antikonvülsan, antipsikotik, antiaritmik, hormon, immunsupresif, kalsiyum kanal blokerleri, kolesterol ve makrolid ilaçlar ile birlikte greyfurt tüketilmemelidir.
Lif İçeriği
Turunçgillerin tamamında olduğu gibi greyfurt meyvesinde de liflerin önemli bir kısmını suda çözünür lif pektin oluşturmaktadır. Özellikle kabuğun alt kısmındaki doku pektin bakımından oldukça zengindir. Pektin, midede viskoz jel yapı oluşturarak hacim artışı sağlamaktadır. Bunun sonucunda midenin boşalmasını geciktirerek uzun süre tokluk hissi vermektedir.
Meyve lifleri, bağırsaklardaki atık hacmini artırarak gastrointestinal sistemde boşaltımı kolaylaştırmaktadır. Lifler, kalın bağırsakta fermente olarak bağırsak mikroflorasını artırmakta ve bağırsak içerisindeki probiyotik mikroorganizmaların devamlılığını sağlamaktadır. Meyvedeki çözünür diyet lifleri, incebağırsakta jel haline gelerek safra asitlerini absorbe etmekte ve vücuttan atılmalarını sağlamaktadır. Vücut, atılan safra asitlerinin kaybını gidermek için kandaki kolesterolü safra asitlerine dönüştürerek plazmadaki kolesterol seviyesini yaklaşık %20 oranında düşürmektedir.
C Vitamini Deposu
Greyfurtun pembe rengi, domatesi de kırmızıya çeviren bitki pigmenti olan likopenden kaynaklanmaktadır. Greyfurtun içeriğindeki C vitamini, bağ dokusunun gelişimi için önemlidir. Yaklaşık üç greyfurt, bir yetişkinin günlük 100 miligram C vitamini ihtiyacını karşılamaktadır. Ancak vücudun ihtiyacı olan C vitaminini sadece 3 greyfurt tüketerek almak uygun değildir.
Cilt Sağlığı
C vitamini, cildin ana destek sistemi olan kolajen oluşumu için önemli bir rol oynar. C vitamini ayrıca güneşin verdiği hasara ve yaşlanmaya karşı koruyucu bir etkiye sahiptir. Ancak aşırı miktarda narenciye tüketimi ile malign melanoma arasında bir ilişki olduğuna dair kanıtlar vardır. Yapılan bir araştırmada, 24-26 yıl boyunca kişilerin haftalık olarak narenciye suyu tüketimine bakıldı ve daha fazla narenciye suyu tüketen kişilerde malign melanoma insidansının daha yüksek olduğu saptandı.
Antioksidan
Greyfurtun kabuğu, meyvesine göre daha çok lif içerir. Antioksidan, fitokimyasallar ve C vitamini de barındıran greyfurt kabuğu, kanserle savaşmada önemlidir. Greyfurtun esansiyel yağları kabuğunda birikir. Bunlardan limonen yağı, antiinflamatuar özelliğe sahiptir.
Kullanım Alanları
Greyfurt kullanım alanlarının başında kabuğundan elde edilen yağ gelir. Bu yağ hem haricen hem de dahilen kullanılır. Antioksidan özelliğe sahiptir. Bağışıklık sistemini güçlendirir, kansere karşı korur. Soğuk algınlığı, grip, boğaz ağrısına iyi gelir. Yağlı saç ve cilt tiplerinin tedavisinde kullanılır, akneleri azaltır.
Masaj yağı olarak kullanılır, selülitleri yok eder. Greyfurt, kötü kokuları bastıran yoğun bir kokuya sahiptir bu yüzden oda parfümleri içerisinde kullanılır. Vücuttaki toksinleri uzaklaştırmak için suyun içine başka bitkilerle eklenerek tonik haline getirilebilir. Yemeklerde tat vermek amacıyla özellikle kek ve kurabiyelerde kullanılabilir.
10 Maddede Greyfurt
1- Greyfurt, sedef otugiller familyasından bir meyve türüdür.
2- Ülkemizde en çok Akdeniz ve Ege bölgesinde yetiştirilirken, dünyadaki en büyük üreticisi Çin’dir. 3- Greyfurt, A, B1, B2, B3, B4, B6, B9, C ve E vitaminlerini, bakır, çinko, demir, florür, fosfor, kalsiyum, magnezyum, manganez, potasyum ve selenyum minerallerini içermektedir. 4- Düşük kalorilidir, düşük oranda şeker içerir. 5- Greyfurt majör olarak naringin flavanonu içermekte olup bu bileşen aynı zamanda meyveye acı tadı vermektedir. 6- Greyfurt, yapısında bulunan A vitamini, C vitamini, karotenoid, flavonol ve fenolik bileşenlere bağlı olarak antioksidan etki göstermektedir. 7- Greyfurt, masaj yağı olarak kullanılır, selülitlerin azaltılmasına destektir. 8- Greyfurt ilaçlarla etkileşime girdiği için ilaçlarla birlikte greyfurt tüketilmemelidir. 9- Antioksidan, fitokimyasallar ve C vitamini de barındıran greyfurt kabuğu, kanserle savaşmada önemlidir. 10- Greyfurtun kabuğunda bulunan limonen yağı, antiinflamatuar özelliğe sahiptir.
Kaynaklar
Cemeroğlu B. ve Karadeniz F., (2001). Meyve Suyu Üretim Teknolojisi, Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No: 25,384 S., Ankara.
Corum, D. And Uney, K., (2017). Besin-İlaç Etkileşimleri. Dicle Üniv. Vet. Fak. Dergisi. 10(1): 38-55.
Demirağ, K. & Şahin, R, (2012). Bazı Katkı Maddelerinin Düşük Kalorili Greyfurt Kabuğu Reçelinin Duyusal Kalitesi Üzerine Etkisi. Akademik Gıda, 10 (3), 6-13.
Dow, C.A., Goıng, S.B., Chow, H.H.S., Patıl, B.S. And Thomson, C.A., (2012). The effects of daily consumption of grapefruit on body weight, lipids, and blood pressure in healthy, overweight adults. Metabolism Clinical and Experimental. 61: 1026-1035.
Johnson, L.J., Meacham, S.L. And Kruskall, L.J., (2003). The Antioxidants-Vitamin C, Vitamin E, Selenium and Carotenoids. Journal of Agromedicine. 9(1): 65-82.
Kılıç O., Başoğlu F. ve Çopur.O.U, (1997). Meyve ve sebze işleme teknolojisi I, Uludağ Üniversitesi ziraat fakültesi ders notları, No: 73. 192 S., Bursa LEE, J.W., MORRIS, J.K. and WALD, N.J., (2016). Grapefruit Juice and Statins. The American Journal of Medicine. 129(1): 26-29.
Ronda, F., Gomez, M., Blanco, C.A., Caballero, P.A., (2005). Effects of poliols and nondigestible oligosaccharides on the quality of sugar-free sponge cakes. Food Chemistry 90: 549-555.
Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği, (2006). Reçel Jöle Marmelat ve Tatlandırılmış Kestane Püresi Tebliği. Tebliğ No:2006/55, Resmi Gazete 26392, Ankara
ZHANG, J., (2007). Flavonoids in Grapefruit and Commercial Grapefruit Juices: Concentration, Distribition, and Potantial Health Benefits. Proc. Fla. State Hort. Soc. 120: 288-294.
Bu web sitesinde çerez kullanımına izin vermektedir. Web sitesinde gezinmeye devam ederek, bu kullanımı kabul etmiş sayılırsınız. Çerez politikası ve Gizlilik Politikası hakkında detaylı bilgi almak için lütfen ilgili yerlere tıklayınız.
