Ananas (Ananas comosus), adını çam kozalağına benzerliğinden alan, birleşik meyvelerden oluşan yenilebilir çok sayıda çiçeğe sahip tropikal bir bitkidir ve Bromeliaceae familyasının ekonomik açıdan en önemli bitkisidir.
Ananas, sıcaklığın 20 °C ile 36 °C arasında değiştiği, genellikle sıcak ve nemli tropik iklimde yetişir. Yetiştirme hem yüksek, nemli ve sıcak bölgelerde hem de subtropiklerde gerçekleşir. Muz ve turunçgillerden sonra, ananas genellikle dünyadaki üçüncü temel süper üründür. 2019’da tropik ülke Kosta Rika, yıllık 26853,12 metrik tonluk ekimle dünyanın önde gelen ananas yetiştiricisi olmuştur. Tayland, Güney Afrika, Nijerya, Brezilya, Filipinler, Endonezya, Hindistan ve Çin, dünyadaki diğer ananas üreticisi ülkelerdir. Doğası gereği ananas meyveleri, tüketilmeye tamamen hazır olduğunda toplanmalıdır.
Besin Değeri
Ananas düşük kalorili bir meyve olmasının yanı sıra önemli miktarda C vitamini içerir ve manganez kaynağıdır. 1 dilim ince ananas yaklaşık 50 g’dır. Ananas içeriğinin yaklaşık %86’sı sudur.
100 g ananas 49 kcal’dir ve • Karbonhidrat: 9,37 g • Şeker: 7,27 g • Protein 0,43 g • Yağ: 0,1 g • Lif: 3,15 g • C vitamini: 59,3 mg • Manganez: 0,93 mg • B6 vitamini: 0,125 mg • Tiamin: 0,041 mg • Potasyum: 172 mg • Magnezyum: 25 mg • Demir: 0,31 mg içermektedir.
Sağlık Etkileri
Ananas, vitamin ve mineral çeşitliliği açısından zengindir bu yüzden sağlığa birçok yararı vardır. Bromelain, ananasın içerisinde bolca bulunan ve vücuttaki proteinleri parçalama özelliğine sahip olan bir enzimdir.
ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi, bromelaini proteolitik bir sindirim enzimi olarak listeler. Yemeklerle birlikte alındığında, bromelain proteinlerin sindirilmesine yardımcı olur ve proteinleri amino asitlere ayırmaya çalışır. Aç karnına bromelain alımı, antiinflamatuar özelliklere sahiptir. BD Ulusal Tıp Kütüphanesi’ne göre sinüzit, yanıklar, pankreas yetmezliği ve deri döküntüleri gibi bazı durumlar bromelain alımından fayda sağlıyor gibi görünmektedir. Bir ananasın hem meyvesi hem de sapı bromelain içerir.
Antioksidan
Ananas, antioksidan aktivite de dahil olmak üzere birçok faydalı özelliğe sahiptir. Yarım bardak ananas suyu, 28 mg C vitamini içeriğiyle günlük C vitamini ihtiyacının yaklaşık %16’sını karşılamaktadır. Güçlü bir antioksidan olan C vitamini kemiklerde, kan damarlarında, kıkırdakta ve kasta kolajen oluşumunu ve demirin emilimini destekler. C vitamini ayrıca hamilelik sırasında idrar yolu enfeksiyonlarının gelişimini geciktirir ve kolon, yemek borusu ve mide dahil olmak üzere bazı kanserlerin riskini azaltır.
Pek çok insan nezle olduğunda ekstra C vitamini alır veya ekstra portakal suyu içerken, çok azı ananas yemeyi düşünür. Soğuk algınlığı veya öksürüğünüz olduğunda ananasın faydaları, portakal suyunun faydaları ile aynıdır, ancak ananasın ek bir faydası vardır. Ananasta bulunan bromelainin öksürüğü bastırmaya ve mukusu gevşetmeye yardımcı olduğu bulunmuştur.
Kalp Sağlığı
Ananasta bulunan B1 vitamini, vücut hücrelerinin karbonhidratları enerjiye dönüştürmesini sağlar. Kalp, kas ve sinir sistemi işlevi B vitaminine bağlıdır. Kırmızı kan hücresi için de çok önemlidir.
Birçok meyve gibi ananas da önemli miktarda lif içerir. Amerikan Kanser Derneği’ne göre, kalp hastalığı riskini azaltan düşük kan kolesterolü, diyet lifi seviyeleri arttığında ortaya çıkıyor. Ananasın antioksidan ve anti inflamatuar kapasitelerle ilişkili sağlıklı mikro besinler ve fitokimyasallar içerdiği bildirilmiştir. 8 hafta boyunca yüksek kolesterol diyeti ile beslenen farelerde günlük ananas tüketimi; böbrek fonksiyon bozukluğuna neden olmadan kilo alımını, serum lipid profillerini, aterojenik katsayısı, kardiyak risk oranını ve karaciğer enzim aktivitesini azaltmıştır. Ananas tüketimi ayrıca, kardiyak proinflamatuar sitokin IL-6 ve IL-1β seviyelerini azaltır. Ananas, hiperkolesterolemiye karşı potansiyel bir kalp koruma adayıdır.
Meyve suları, beslenme ve tıbbi faydaları nedeniyle dünyanın birçok yerinde yaygın olarak tüketilmektedir. Daha spesifik olarak, ananas, portakal ve karpuz suları, kardiyovasküler ve nörodejeneratif hastalıkların önlenmesi ve yönetimi için kullanılmaktadır. Bir çalışmada, meyveler dondurularak kurutuldu ve ardından analiz için sulandırıldı. Bu meyve suları, kalbi ve beyni oksidatif hasara karşı koruma yetenekleri bakımından araştırıldı. Sonuçlar, ananasın ve diğer belirlenen meyve sularının kardiyovasküler ve nörodejeneratif hastalıkların önlenmesi ve yönetimi için diyet müdahalesi olarak kullanılabileceğini ortaya koydu.
Diyete ananas suyu eklendiğinde doğal olarak kan dolaşımınızdaki kolesterol miktarı azalabilir. “Medical Science Monitor” dergisinin Aralık 2005 baskısında bulunan araştırma, ananasve diğer meyve sularının plazma lipitleri üzerindeki etkisini inceledi. Araştırmacılar, üç saatlik bir süre boyunca ananas suyu tüketen farelerin, kanda yağ taşıyan bileşikler olan düşük yoğunluklu lipoprotein partiküllerinde azalma ve kolesterol seviyelerini düşüren aktivitelerde artış yaşadıklarını keşfettiler.
Ananas ayrıca başka bir eser mineral olan bakır içerir. Bakır, demir emilimine yardımcı olur, kan basıncını ve kalp atış hızını düzenler.
Kas ve Kemik Sağlığı
Tendonlarınızda, bağlarınızda veya diğer yumuşak dokularınızda bir yaralanma olduğunda, ananas suyu içmeyi düşünebilirsiniz. Nisan 2011’de “Journal of Medicinal Food”da sunulan kanıtlar, bu meyve suyundaki bromelainin, sıçan modellerinde aşil topuğundaki ezilmeden sonra tendon hücrelerinin miktarını hafifçe artırdığını ortaya koymaktadır. Ayrıca dokularda mutasyonlara neden olabilen bir bileşik olan malondialdehit seviyelerini de düşürmüştür. Ananas suyu yaralanmaların erken evrelerinde iyileşmeye katkıda bulunabilir.
Ananasın faydalarından biri de sağlıklı kemikler oluşturmaya yardımcı olmasıdır. Ananas, vücudun kemik ve bağ dokuları oluşturması için gerekli eser bir mineral olan manganez açısından zengindir. Sadece bir fincan ananas suyu, günlük önerilen manganez miktarının %73’ünü karşılar. Ananasın faydaları gençlerde kemiklerin büyümesini, yaşlılarda ise kemiklerin güçlenmesini etkileyebilir.
Diyabet ve Mide-Bağırsak Sağlığı
Harvard Halk Sağlığı Okulu’na göre, çeşitli çalışmalar, artan lif alımının, yüksek tansiyon, yüksek insülin seviyeleri ve yüksek trigliserit seviyeleri dahil olmak üzere bir dizi sağlık tehlikesini kapsayan metabolik sendromu azalttığını göstermektedir.
Ananas suyu içmek, kolitten muzdarip insanlar için bazı tıbbi faydalar sağlayabilir. Bu, kalın bağırsağın iltihabı ile ilgili bir durumdur. “İltihaplı Bağırsak Hastalıkları” Aralık 2010 sayısında yayınlanan bir araştırma, taze veya dondurulmuş ananas suyu tüketiminin, meyvede bulunan bromelain olarak bilinen enzim nedeniyle kolon şişkinliğini azaltabileceğini göstermektedir. Araştırmacılar, bromelain özünün bu meyve suyundan daha etkili çalıştığını, ancak ananas suyunun yine de fayda sağladığını belirtiyor.
Ananasta bulunan bromelain enzimi sindirim sürecini başlatır, böylece mide-bağırsak rahatsızlığını giderir, dolaşımı iyileştirir, krampları durdurur ve iltihaplanmayı engeller. Ananas ayrıca idrar söktürücü özelliklere de sahiptir.
Antiinflamatuar
Bromelain açısından zengin ananas, güçlü antiinflamatuar etkiye sahip olabilir. Bu, ananası düzenli egzersiz yapanlarda hem spor yaralanmalarını önlemek hem de tedavi etmek için faydalı kılar. Ananas morlukların iyileşmesini de hızlandırabilir. Ayrıca artrit ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir ve yaygın eklem ağrıları, tendinit ve bursit için iyi bir çaredir.
Antibakteriyel
Staphylococcus aureus, uzun yıllardır oral enfeksiyon vakaları için kabul edilen önemli tıbbi patojenlerden biridir. Günümüzde ağız boşluğundaki bakterileri azaltmak için bitkisel ilaçların kullanımı, yan etkilerinin daha az olması nedeniyle yaygın olarak uygulanmaktadır. Bu nedenle araştırmacılar, birçok ağız hastalığı vakasını önlemek için diş hekimliğinde ananası kullanmanın yollarını bulmaya çalışmışlardır. Araştırma sonucunda, ananas ekstraktı, bromelain bileşiği, C vitamini ve flavonoid gibi fitokimyasal içerikleri nedeniyle S. aureus’a karşı antibakteriyel etkiye sahip bulunmuştur.
Filipin Sağlık Araştırması’na kayıtlı bir randomize kontrollü çalışmada, konserve ananas tüketiminin, ortalama yaşı 8.44±0.20 olan 98 okul çocuğunun immünomodülasyonu, beslenme durumu ve fiziksel sağlığı üzerindeki etkileri incelendi. Çalışma katılımcıları üç gruba ayrıldı: Dokuz hafta boyunca, Grup A (33) konserve ananas verilmeyenleri, Grup B (33) 140g konserve ananas verilenleri ve Grup C (32) 280g konserve ananas verilenleri içerir. Sonuçlar, konserve ananas tüketiminden sonra hem Grup B hem de Grup C için viral ve bakteriyel enfeksiyon insidansında doza bağlı bir azalma olduğunu gösterdi.
Obezite ve Kilo Kontrolü
Obezite, insidansı her yıl artan bir pandemik metabolik sendromdur. Obeziteye yol açan önemli faktörler arasında, yüksek yağlı gıdaların fazla tüketilmesi her zaman ana sebeptir. Yüksek yağlı diyet (HFD) kaynaklı şişmanlıkta ananas suyunun antiobezite etkileri değerlendirildi. Yiyecek tipine göre, sıçanlar normal diyet ve HFD gruplarına ayrıldı. HFD grubundaki hayvanlar obez olduklarında, onlara ananas suyu verildi. Kan biyokimyası, karaciğer ve kas gen ifadeleri analiz edildi. HFD, vücut ağırlığı, beden kütle indeksi (BKİ), vücut yağ birikimi, karaciğer yağ birikimi ve kan lipitlerinde önemli artışlara neden olurken, meyve suyu bu parametreleri normal değerlerine yaklaştırdı. Ananas suyu, adiponektini artırırken, serum insülini ve leptini önemli ölçüde azalttı. Araştırma sonucunda ananas suyu, lipogenezi azalttığı ve lipolizi arttırdığı için potansiyel antiobezite adayı olarak kullanılabilir.
Kullanım Alanları
Ananas taze, konserve, suyu sıkılarak tüketilebilir ve tatlı, meyve salatası, reçel, yoğurt, dondurma, şekerleme gibi çok çeşitli gıda maddelerinde ve et yemeklerinde tamamlayıcı olarak bulunabilir.
Tüketime ek olarak, Tripura’da ananasın yaprakları piña adı verilen bir tekstil lifinin kaynağı olarak kullanılır ve diğer kullanımların yanı sıra duvar kâğıdı ve mobilyaların bir bileşeni olarak kullanılır.
Ananas suyu oldukça tatlı bir tat verir, sade veya diğer meyve suları ile karıştırılarak içilebilir. Tıbbi özellikleri onu çeşitli sağlık durumları ve yaralanmalar için iyi bir seçim haline getirir, ancak bu meyve suyundaki bileşikler bazı antibiyotiklerle etkileşime girebilir. Tıbbi bir sorunyaşamamak için antibiyotik ile beraber ananas suyu almadan önce daima sağlık uzmanınıza danışın.
Tıbbi Özelliği ve Geleneksel Kullanımı
• Ananas, birçok yerli kültürde şifalı bir bitki olarak kullanılmıştır. Kök ve meyve ya yenir ya da bir anti-inflamatuar olarak topikal uygulanır. • Bromelain, kimyasal olarak 1876’dan beri biliniyor. 1957’de, Heinicke onu ananas saplarında yüksek konsantrasyonlarda bulduğunda, bromelain terapötik bir bileşik olarak tanıtıldı. • Bazı kültürlerde ananas, karşılama kavramıyla ilişkilendirilmiştir. Pek çok insan, biriyle ilk kez tanışırken hediye olarak bir ananas getirir. • Bu meyve sindirime yardımcı olmak için de kullanılabilir. Zatürre ve bronşit hastalarında bronşiyal pasajları temizleyebilir. • Bu meyvedeki antiinflamatuar özellikler, artrit semptomlarını azaltmaya yardımcı olur ve spor yaralanmaları sonrası ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. • Ananas şu anda kalp hastalığını önlemedeki etkinliği açısından incelenmektedir.
10 Maddede Ananas
1- Manganez kaynağıdır: 4 ince dilim ananas günlük alım miktarını karşılar. 2- Bromealin içerir: İltihabı ve yaraları iyileştirir. 3- Sindirimi kolaylaştırır. 4- C vitamini kaynağı: 2 dilim ananas günlük alım miktarını karşılar. 5- İçeriğindeki bileşenler ile kolajen üretimini ve demir emilimini destekler. 6- Kalbi korur: Kötü kolesterol seviyesini düşürür. 7- Antioksidan kaynağıdır. 8- Yağ yakımını destekler: Kilo kontrolü ve tokluk sağlar. 9- İçeriğindeki bileşikler bazı antibiyotiklerle etkileşime girebilir, ilaçla beraber kullanımına dikkat edilmelidir. 10- Oda sıcaklığında ortalama 2 gün, buzdolabında ortalama 5 gün bozulmadan saklanabilir.
Kaynaklar
Ademosun, A. O., & Oboh, G. (2017). Effect of pineapple, orange and watermelon juices on phosphodiesterase, monoamine oxidase and angiotensin-I converting enzyme activities in rat heart and brain homogenates. Oriental Pharmacy and Experimental Medicine, 17, 269-276.
Aiyegbusi, A. I., Duru, F. I., Awelimobor, D., Noronha, C. C., & Okanlawon, A. O. (2010). The role of aqueous extract of pineapple fruit parts on the healing of acute crush tendon injury. Nigerian quarterly journal of hospital medicine, 20(4), 223-227.
Aiyegbusi, A. I., Olabiyi, O. O., Duru, F. I., Noronha, C. C., & Okanlawon, A. O. (2011). A comparative study of the effects of bromelain and fresh pineapple juice on the early phase of healing in acute crush achilles tendon injury. Journal of medicinal food, 14(4), 348-352.
Ali, M. M., Hashim, N., Abd Aziz, S., & Lasekan, O. (2020). Pineapple (Ananas comosus): A comprehensive review of nutritional values, volatile compounds, health benefits, and potential food products. Food Research International, 137, 109675.
Cervo, M. M. C., Llido, L. O., Barrios, E. B., & Panlasigui, L. N. (2014). Effects of canned pineapple consumption on nutritional status, immunomodulation, and physical health of selected school children. Journal of nutrition and metabolism, 2014.
Debnath, P., Dey, P., Chanda, A., & Bhakta, T. (2012). A Survey on Pineapple and its medicinal value. Scholars Academic Journal of Pharmacy, 1(1), 24-29.
El-Shazly, S. A., Ahmed, M. M., Al-Harbi, M. S., Alkafafy, M. E., El-Sawy, H. B., & Amer, S. A. (2018). Physiological and molecular study on the anti-obesity effects of pineapple (Ananas comosus) juice in male Wistar rat. Food science and biotechnology, 27, 1429-1438.
Golozar, S., Namjouian, F., Latifi, S. M., & Mirahi, A. (2011). Evaluating the effect of oral bromelain (pineapple) on episiotomy wound healing in primiparus women. KAUMS Journal (FEYZ), 15(2), 84-90.
Hossain, M. A., & Rahman, S. M. (2011). Total phenolics, flavonoids and antioxidant activity of tropical fruit pineapple. Food Research International, 44(3), 672-676.
Loon, Y. K., Satari, M. H., & Dewi, W. (2018). Antibacterial effect of pineapple (Ananas comosus) extract towards Staphylococcus aureus. Padjadjaran Journal of Dentistry, 30(1), 1-6.
Mohamad, N. E., Yeap, S. K., Ky, H., Liew, N. W. C., Beh, B. K., Boo, S. Y., ... & Alitheen, N. B. (2020). Pineapple vinegar regulates obesity-related genes and alters the gut microbiota in high-fat diet (HFD) C57BL/6 obese mice. Evidence-based complementary and alternative medicine: eCAM, 2020.
Mohsin, A., Jabeen, A., Majid, D., Allai, F. M., Dar, A. H., Gulzar, B., & Makroo, H. A. (2020). Pineapple. Antioxidants in fruits: Properties and health benefits, 379-396.
Seenak, P., Kumphune, S., Malakul, W., Chotima, R., & Nernpermpisooth, N. (2021). Pineapple consumption reduced cardiac oxidative stress and inflammation in high cholesterol diet-fed rats. Nutrition & Metabolism, 18(1), 1-10.
Bu web sitesinde çerez kullanımına izin vermektedir. Web sitesinde gezinmeye devam ederek, bu kullanımı kabul etmiş sayılırsınız. Çerez politikası ve Gizlilik Politikası hakkında detaylı bilgi almak için lütfen ilgili yerlere tıklayınız.
