Zerdeçal

Zerdeçal mutfakta sıkça kullanılan, sağlığa pek çok yararı bulunan lezzetli bir baharattır. Zerdeçalın faydaları, yan etkileri, kullanım alanları hakkında bu yazıda daha detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Yazı İçeriği:

Zerdeçal Nedir? Zerdeçalın Faydaları Nelerdir? Zerdeçal Nasıl Tüketilir? Zerdeçal Tozu Zerdeçallı Latte Zerdeçal Zayıflatır Mı? Zerdeçalın Yan Etkileri Var Mıdır?

ZERDEÇAL NEDİR?

Zerdeçal, zencefilgiller familyasına ait sarı veya morumsu- pembe renkli içecekleri ve koy yeşil yaprakları olan otsu bir bitki türü olarak tanımlanır. Bu bitkinin gündelik kullanımdaki ismi zerdeçöp, zerdeçay, hint safranı, safran kökü ve sarıboya olarak çeşitlenir. Bitkinin Türkçede yaygın kullanılan “zerdeçal” adı Farsçadan gelir. Kaynaklara göre Farsça “zerd” (sarı) ve “cup” (odun) sözcüklerinin birleşiminden oluşan isim Türkçe’ye “zerdeçöp” olarak geçip zamanla “zerdeçal”a evrilmiştir.

Zerdeçal baharat, çay, farklı içecek türlerinde aroma verici olarak kullanılmasının yanında kozmetik alanında, parfüm sektöründe, bakım ürünlerinde de kullanılmaktadır.

ZERDEÇALIN FAYDALARI NELERDİR?

Zerdeçal, sağlığa pek çok yararı olan bir baharattır. Mevcut hastalıkların tedavi sürecini desteklerken akut komplikasyonların gelişim riskini azaltıp hastalığın ilerlemesini de yavaşlatır.
Zerdeçalın temel bileşeni kurkumin doğal bir anti-inflamatuardır, bu sayede hastalıkların iyileşmesini hızlandırır. Kronik inflamatuar hastalıkların tedavi sürecine katkı sağlar. Antioksidan özelliği sayesinde kardiyovasküler hastalık, kanser ve metabolik sendroma karşı korur. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da hafıza ve bilişsel sağlığı kuvvetlendirir, zekâ gelişimine yardımcı olur.
Sağlık üzerine pek çok olumlu etki sağlayan zerdeçal, herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan bireylerde de güvenle kullanılabilir. Kronik hastalığı bulunan kurkumin baharatı veya takviyesi kullanacak bireyler mutlaka hekimine danışmalıdır.

İnflamasyonu Azaltır: Sağlık üzerine pek çok olumlu etkisi bulunan zerdeçal, özellikle içerdiği kurkumin bileşiği sayesinde vücudu enfeksiyonlardan koruyup anti-inflamatuar özellik gösterir. Vücuttaki iltihaplı hastalıkları giderir, zararlı hücrelere karşı savaşır.

Bağışıklığı Güçlendirir: Antioksidan, antimikrobiyal, antiviral etkileri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirerek bireylerin hastalıklardan korunmasını sağlar.

Serbest Radikalleri Nötralize Eder: Serbest radikallere fazla maruz kalmak vücuttaki yağlara, proteinlere ve DNA’ya zarar verebilir. Bu durum kanser, Alzheimer, kardiyovasküler hastalık riskinde artışa neden olabilir. Bu nedenle zerdeçal gibi antioksidan baharatlar bireyleri serbest radikal hasarından korur.

Kolesterolü Dengeler: Zerdeçalın içeriğindeki kurkumin, serum lipit düzeylerini düşürerek kolesterolü dengeler. Bu sayede obezite, metabolik sendrom ve kardiyovasküler hastalık risklerini de azaltır.

Sindirim Sistemini İyileştirir: Zerdeçal midede meydana gelen gaz, şişkinlik ve inflamatuar bağırsak hastalıkları problemlerinin yol açtığı sindirim sistemi fonksiyonlarını düzeltir.

Solunum Yollarını Rahatlatır: Antiviral etkileri sayesinde özellikle zerdeçal çayı içmek, solunum yollarını temizleyerek öksürüğü de engeller.

Diyabet Tedavisinde Rol Oynar: Kurkuminin anti-inflamatuar ve antioksidan özellikleri sayesinde Tip 1 ve Tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı olur. Kan şekerini dengelemesi ve hiperlipidemiyi azaltması ile de insülin direncini düşürebilir.

Kardiyovasküler Hastalık Riskini Düşürür: Zerdeçal içeriğindeki kurkumin bileşeni, kalbin iç ve kan damarlarını kaplayan ince zar olarak bilinen endotel fonksiyonunu iyileştirerek kalp hastalıkları riskini azaltmada rol oynar.

Artrit Ağrılarını Giderir: Anti-inflamatuar özelliği ile eklem iltihabının neden olduğu ağrıların azalmasına yardımcı olur.

Kanser Hücrelerinin Yayılmasını Önleyebilir: Zerdeçalın en önemli bileşeni kurkumin, kanser hücrelerinin gelişimi ve büyümesini engelleyebilir.

Karaciğer Fonksiyonlarını İyileştirir: Kurkuminin anti-inflamatuar özellikleri, zerdeçalın karaciğerdeki toksinleri atmasına, karaciğerin temizlenmesine yardım eder.

Hafızayı Korur: Kurkuminin antioksidan özellikleri düşünme ve hafızanın gelişmesini sağlayan nörobilişsel faaliyetleri kuvvetlendirir ve Alzheimer gibi hastalıkların gelişmesini yavaşlatabilir.

Cilt Sağlığını İyileştirir: Anti-inflamatuar, antimikrobiyal özellikleri sayesinde zerdeçal akne, egzama ve sedef gibi cilt hastalıkları için etkili bir tedavi yöntemi olarak değerlendirilmektedir.

Depresyonla Mücadeleyi Kolaylaştırır: Depresyon hastası bireylerde nörotrofik faktör (BDNF) olarak bilinen protein azalır, öğrenme ve hafızayı denetleyen hipokampüste küçülme başlar. Yapılan çalışmalar kurkuminin BDNF seviyelerini artırdığını, ruh halini düzenleyen serotonin ve dopamin düzeylerini iyileştirdiği görülmüştür. 

Yaşlanmayı Geciktirir: Hafızayı koruması, beyin dejenerasyonunu önlemesi ve vücudu serbest radikallere karşı korumasıyla DNA hasarını önler, yaşa bağlı hastalıkların potansiyel olarak geciktirme etkisi yaratır.

ZERDEÇAL NASIL TÜKETİLİR?

Sağlık üzerine olumlu etkileri olması ile son dönemde kullanımı oldukça yaygınlaşan zerdeçal, baharat olarak kullanımının yanı sıra toz, ekstreler ve çaylar halinde de bulunabilir.

Yemeklere katılmasının yanında yoğurda da katılarak tüketilebilir. Köri halinde tavuklara veya yemeklere sos olarak kullanılabilir. Güvenirliği kanıtlanmış takviye veya kapsül olarak alınabilir, ancak mutlaka bir hekim, eczacı veya diyetisyene danışılmalıdır.

ZERDEÇAL TOZU

Zerdeçal, toz halinde de mutfaklarda sıklıkla kullanılmaktadır. Toz zerdeçal, kök zerdeçalın kurutulup öğütülmesiyle elde edilen bir baharat türüdür.

 Toz zerdeçal Hint mutfağının en temel baharatlarından biridir. Hem aroması hem de sarı rengi ile birçok mutfakta tercih edilir. Toz zerdeçalın günlük alım dozu ortalama 1 tatlı kaşığı olmalıdır. Taze zerdeçal kökü ince ince kesilerek veya rendelenerek toz haline getirilip yemeklere eklenebilir.

ZERDEÇAL ÇAYI

Baharat olarak mutfaklarda yaygın bir kullanıma sahip olmasının yanında, zerdeçal çayı da dünyanın pek çok bölgesinde sevilerek tüketilmektedir.

 Hem toz hem de kök halindeki zerdeçal, çay hazırlığında kullanılabilir.  Kök halindeki zerdeçal öğütme veya rendeleme işlemi ile toz hale getirilerek çay hazırlanabilir. Yapılan araştırmalar zerdeçalın 10 dakika boyunca kaynatılması ile yararlı bileşenlerin daha iyi çözündüğünü gösterdiğinden, en az 10 dakika kaynatılarak çayın hazırlanmasında fayda vardır.

Hazırlanışı: 2 su bardağı su, uygun bir demlikte kaynatılır. 1-1,5 çay kaşığı toz zerdeçal eklenir. Bu karışım 10 dakika demlenir. Süzüldükten sonra tüketilir.

ZERDEÇALLI LATTE

Özellikle kış aylarında soğuk algınlığına karşı koruyucu özellik gösteren zerdeçallı latte, hem sağlıklı hem de keyifli bir içecek olmasıyla son dönemde sıkça tercih edilmektedir. 

Zerdeçallı Latte Malzemeler:

½ çay kaşığı toz zerdeçal ½ çay kaşığı kahve 1 su bardağı badem sütü ½ çay kaşığı tarçın 1 tatlı kaşığı bal 

Hazırlanışı: Bal hariç tüm malzemeler bir cezvede karıştırılır ve orta sıcaklığa ulaşana kadar ısıtılır. İstenen kıvama gelince bal eklenir ve karıştırmaya devam edilir. Daha rahat ve yumuşak bir içim için blenderden geçirilebilir.

ZERDEÇAL ZAYIFLATIR MI?

Zerdeçal kullanımının zayıflamaya yardımcı olduğu düşünülmektedir. Zerdeçal antioksidan özelliği sayesinde sindirim sistemini çalıştırır, yağ yakımını artırır bu sayede kilo vermeye destek olur. Aynı zamanda kan şekerini dengelemesi ile de aşırı kalori alımının önüne geçer.
Beslenme uzmanının hazırlamış olduğu sağlıklı bir beslenme planına zerdeçal dahil etmek ve bir zayıflama sürecini kolaylaştırabilir. 

ZERDEÇALIN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?

Zerdeçalın faydaları olduğu kadar zararları da merak edilen konulardan biridir. Uzun süreli ve yüksek dozda kullanılan zerdeçal bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Yüksek dozda zerdeçal ağız kuruluğu, mide ağrısı, ishal, baş ağrısı, bulantı gibi problemlere yol açabilir. Diyabet hastalarında kan şekerini aşırı düşürebilir. Bazı kanser hastalarının ilaçlarıyla etkileşime girebilir. Karaciğer ve safra kesesi hastalığı olanlar zerdeçal kullanımından kaçınmalıdır. Zerdeçal safra üretimini artırabileceğinden zerdeçal takviyesi probleme neden olabilir. Ayrıca kan sulandırıcı eskisi olabileceğinden bireyler mutlaka hekimine danışarak tüketmelidir. Zerdeçalın tedavi amaçlı kullanımı durumunda mutlaka tıbbi bir tavsiye (hekim ve beslenme uzmanı onayı) olarak tüketilmelidir.

KAYNAKLAR:

Erkul, C., Özenoğlu, A., & Elif, R. E. İ. S. (2021). Zerdeçalın Genel Sağlık Üzerine Etkileri. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 76-87.
 Karaman, B. E., & Beyaz, E. K. (2017). Zerdeçalın kronik hastalıklarla ilişkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 96-112.
Pulido-Moran, M., Moreno-Fernandez, J., Ramirez-Tortosa, C., & Ramirez-Tortosa, M. (2016). Curcumin and health. Molecules, 21(3), 264.




Beowell Freeze Dried Fruits Vegetables – Beowell Dondurularak Kurutulmuş Sebze ve Meyveler
#beowell #freeze #dried #food #vegetable #fruit #vitamin #antioxidant #nutritional #healthy #freezedried #diet #diyetisyen #sağlıklıbeslenme #dondurularakkurutulmuş #meyve #sebze #yenilmeyeniyedirmek #yemeyeneyedirmek