Yazı İçeriği:
Bitter Çikolata Nedir?
Bitter Çikolatanın İçeriği
Bitter Çikolatanın Faydaları Nelerdir?
Günlük Ne Kadar Bitter Çikolata Yiyebiliriz?
Bitter çikolata diğer çikolataların aksine kakao çekirdeklerinin derin ve yoğun lezzetlerini ön plana çıkaran çikolatadır. Bu çikolata türü, sadece damak zevkini değil, aynı zamanda sağlığı da önemseyenler için bir seçenek olarak öne çıkmaktadır. Bitter çikolatanın içerdiği yüksek kakao oranı ve zengin besin içeriği, potansiyel sağlık faydalarını beraberinde getirmektedir. Bu yazıda, bitter çikolatayı derinlemesine ele aldık.
BİTTER ÇİKOLATA NEDİR?
Çikolata genellikle tatlı, genellikle kahverengi bir yiyecek olup, Theobroma cacao tohumlarının kavrulup öğütülmesiyle hazırlanır ve genellikle vanilya gibi aromalarla tatlandırılır. Sıvı, macun ya da blok şeklinde yapılabilir veya diğer tatlı yiyeceklerde bir aroma verici olarak kullanılabilir. Çikolata, kakao (cacao) karışımından yapılan ve yağ (kakao yağı) ile ince toz şekerin karıştırılmasıyla elde edilen katı bir şekerleme ürünüdür. Çikolata genellikle bitter, sütlü ve beyaz çeşitleriyle bilinir. Kakao parçaları kahverengi rengin oluşmasına katkıda bulunur. Çikolatanın, belirli bir formülasyonda kullanılan kakao oranına göre çeşitli türleri bulunmaktadır. Bitter çikolata, siyah çikolata olarak da bilinir ve kakao eklenerek yapılan, sütlü çikolatadan daha az süt içeren çikolatadır. Bitter çikolata, tek başına yenilebilir veya pişirmede kullanılabilir. Bu amaçla genellikle %70 ila %99 arasında yüksek kakao yüzdelerine sahip şekilleriyle de satılmaktadır.
BİTTER ÇİKOLATANIN İÇERİĞİ
Bitter çikolata çeşitli miktarlarda enerji, protein, magnezyum, kalsiyum, demir ve riboflavin açısından çok zengin bir kaynak olmakla birlikte bu özellikleriyle kakao ürünlerinin içinde, en besleyici olarak zirvede yer almaktadır. Bitter çikolata, sağlık destekleyici birçok doğal vitamin, mineral ve besin maddesi içerir. İçeriğinde protein, doymuş yağ, kalori, B1, B2, B3, B9, K vitamini, kalsiyum, lif, magnezyum, fosfor, manganez, selenyum, demir, potasyum, bakır ve çinko bulunur. Bitter çikolatadaki bakır ve potasyum, felç ve kardiyovasküler hastalıklara karşı koruma sağlar. Demir, demir eksikliği anemisine karşı koruma sunar ve magnezyum, tip 2 diyabet, yüksek tansiyon ve kalp hastalıklarını önlemeye yardımcı olur. İçerdiği kakao tohumları bakır, kükürt ve C vitamini açısından zengindir. Bitter çikolata ayrıca flavonoidler açısından zengindir. Bu bileşiklerin kan basıncını düşürdüğü ve kalp hastalığına karşı koruduğu düşünülmektedir. Yapılan son çalışmalar, çikolatanın kardiyovasküler sistem üzerindeki olumlu etkilerini desteklemektedir. Farklı çikolata türleri farklı miktarda teobromin içerir. Genel olarak, teobromin seviyeleri bitter çikolatalarda (yaklaşık 10 g/kg) sütlü çikolatalardan (1-5 g/kg) daha yüksektir. Daha kaliteli çikolatalar genellikle daha düşük kaliteli çikolatadan daha fazla teobromin içerir. Bu bağlamda da bitter çikolata diğer çikolatalardan daha kaliteli bir çikolata olarak öne çıkmaktadır.
BİTTER ÇİKOLATANIN FAYDALARI NELERDİR?
Kardiyovasküler Sistemi Destekler
Araştırmalar, çikolata, kakao ve flavan-3-ollerin kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde etkili olabileceğini göstermektedir. Flavanol açısından zengin gıdaların tüketimi, kardiyovasküler sağlık üzerinde iyileştirici etkilerle ilişkilidir ve bu flavonoid grubunun kalp koruyucu özelliklere sahip olabileceği öne sürülmektedir. Bitter çikolata, damar sertliğini azaltarak, damarların esnekliğini geri kazandırarak ve beyaz kan hücrelerinin damar duvarlarına yapışmasını engelleyerek ateroskleroz riskini azaltabilir. Bu flavonoidlerin olası etkileri arasında oksidatif stresi azaltma, endotelyal prostasiklin salgısını artırma, endotelyal fonksiyonu iyileştirme, insülin reseptörlerinin duyarlılığını artırma, lipid oksidasyonunu inhibe etme ve anjiyotensin dönüştürücü enzimi inhibe etme yer alabilir. Bitter çikolata düzenli tüketildiğinde HDL kolesterol seviyelerini arttırır. Bitter çikolata, sigara içenlerde endotel ve platelet fonksiyonlarını hızlı bir şekilde iyileştirir. Sigara içenler, artmış kardiyovasküler risk nedeniyle endotel ve platelet disfonksiyonu yaşar. Bitter çikolatanın polifenol içeriği, antioksidan etkisi sayesinde bu disfonksiyonları düzeltir ve hipertansiyonu olan bireylerde kan basıncını düşürür. Bu bulgular, çikolata tüketiminin kardiyovasküler sağlık üzerinde olumlu etkiler sağladığını göstermektedir.
Beyin Sağlığına Katkı Sağlar
Bitter çikolata, beyne ve kalbe kan akışını artırarak bilişsel fonksiyonu iyileştirebilir. Bitter çikolata, uyarıcı etkileri ve ruh hali ile bilişsel sağlık üzerinde olumlu etkileri olan çeşitli kimyasal bileşikler içerir. Çikolata, beyin tarafından endorfin salgılanmasını teşvik eden ve uyanıklığı artıran feniletilamin içerir. Ayrıca, bitter çikolata hafif bir uyarıcı olan kafein içerir, ancak bu kafein miktarı kahveden çok daha düşüktür. Bu nedenle, çikolatanın içerdiği bileşenler ruh hali bozukluklarında kullanılabilir. Ayrıca serbest radikal hasarı, yaşlanma sürecinde bilişsel gerileme ve hafıza kaybının nedenleri arasında yer almaktadır. Yapılan bir çalışmada, flavonol açısından zengin kakao tüketiminin beyin kan akışını artırdığını göstermiştir. Bu bulgular, kakao tüketiminin, demans ve felç gibi beyin fonksiyonlarını etkileyen durumların tedavisinde rol oynayabileceğini öne sürmektedir. Yüksek kakao içeriğiyle de bitter çikolata bu bağlamda kritik bir rol üstlenmektedir.
Antioksidan Etki
Bitter çikolata, bol miktarda antioksidan içerir. Antioksidanlar, hücrelere oksidatif zarar veren serbest radikallerle savaşır. Serbest radikaller yaşlanma süreciyle ilişkilidir ve kanserin bir nedeni olabilir, bu yüzden antioksidan açısından zengin gıdalar, bitter çikolata gibi, vücudu çeşitli kanser türlerinden koruyabilir ve yaşlanma belirtilerini yavaşlatabilir. Ayrıca flavonoid açısından zengin gıdaların kanser önlemede etkili olabileceği belirtilmektedir. Özellikle, kakao kaynaklı pentamerik proantosiyanidinler, meme kanseri hücrelerinde sitotoksik etkiler gösterir ve hücresel proliferasyonu engeller. Bu etkilerin, belirli hücre döngüsü düzenleyici proteinlerin fosforilasyonunun azalmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Anti-Diyabetik Etki
Bitter çikolata, kan damarlarını sağlıklı tutar ve dolaşımı bozulmadan korur, bu da tip 2 diyabete karşı koruma sağlar. Bitter çikolatadaki flavonoidler, hücrelerin normal işlev görmesine ve insülini etkin şekilde kullanabilmesine yardımcı olarak insülin direncini azaltır. Ayrıca, bitter çikolata düşük glisemik indekse sahiptir ve kan şekerinde büyük dalgalanmalara yol açmaz.
Cinsel Sağlığı Korur
Çikolata, insan cinselliği üzerinde çeşitli etkiler gösterir ve afrodizyak olarak kabul edilmektedir. Kakao tozu ve çikolata, kannabinoid benzeri etkiler yaratan N-asiletanolamin içerir. Bu bileşenler, kannabinoid reseptörlerini aktive edebilir veya anandamid seviyelerini artırabilir. Anandamid, erkeklerde cinsel performansı arttırabilir. Ayrıca içerdiği serotonin, genital dokularda bulunur ve cinsel uyarılmada rol oynayabilir; bu şekilde, genital bölgelerdeki kan akışını etkileyerek cinsel uyarıyı arttırabilir.
Ağız Sağlığını Korur
Bitter çikolata, diş minesini sertleştiren teobromin içerir, bu da uygun diş hijyeni ile diş çürüğü riskini azaltabilir. Teobromin hafif bir uyarıcıdır, ancak kafeinden daha zayıftır. Ayrıca, öksürükleri bastırmaya yardımcı olabilir; teobromin, öksürüğe neden olan vagus sinirinin aktivitesini baskılar ve öksürüğü iyileştirir.
Obeziteyi Kontrol Altında Tutar
Bir çalışmada, bitter çikolatanın koklanması, açlık yanıtını değerlendirmek için incelenmiştir. Bitter çikolata doyum yanıtı üreterek iştahı azaltmıştır. Bu nedenle de kilo alımını önlemede etkili olabilir. Ayrıca, flavonoidler lipogenezisi azaltabilir, lipolizi artırabilir ve adiponektin salgısını artırarak lipid birikimini ve insülin direncini azaltarak obeziteyi hafifletebilir.
Günlük Ne Kadar Bitter Çikolata Yiyebiliriz?
EFSA, günlük 200 mg kakao flavanolleri tüketilmesini önermektedir. Bu miktar, dengeli bir diyet bağlamında tüketilebilecek yüksek flavanol içeren 2,5 gram kakao tozu veya 10 gram yüksek flavanol içeren bitter çikolataya denk gelmektedir.
Kaynakça
Halib, H. (2020). Effects of Cocoa Polyphenols and Dark Chocolate on Obese Adults: A Scoping Review. Nutrients, 12(12), 3695. doi:10.3390/nu12123695
K, Haritha. (2014). Health Benefits of Dark Chocolate. Journal of Advanced Drug Delivery 1(4); 184-195.
Montagna, M. T. (2019). Chocolate, “Food of the Gods”: History, Science, and Human Health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(24), 4960. doi:10.3390/ijerph16244960
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/2809