Frenk Üzümü

Yazı İçeriği: 

Frenk Üzümü Nedir? 

Frenk Üzümünün Besin İçeriği 

Frenk Üzümünün Sağlık Üzerine Etkileri 

Frenk Üzümünün Türleri 

Frenk Üzümü Nerelerde Kullanılır?

Frenk Üzümü Zararları Var Mıdır? 

SAĞLIK DEPOSU BİR MEYVE: FRENK ÜZÜMÜ NEDİR? 

Frenk üzümü, sağlık üzerine yararlı etkileri ile son dönemde sıkça merak konusu olan bir meyve olmuştur “Frenk üzümü ülkemizde nerelerde ve hangi koşullarda yetişir?”  Sorusu pek çok birey tarafından merak edilmektedir. Frenk üzümü, Batı Avrupa, özellikle de Belçika ve Fransa kökenli bir meyvedir.  Bektaşi üzümü ailesinden gelir ve serin bölgelerde, bol nemli ortamlarda yetişir. Son yıllarda gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, insan sağlığı açısından öneme sahip, antioksidan özelliği yüksek, vitamin ve mineral içeriği zengin besinlere olan ilgili git gide artmıştır. Üzümsü meyveler denildiği zaman akla ilk gelenler böğürtlen, ahududu, çilek, kuşburnu, Frenk üzümü ve Bektaşi üzümü gibi türlerdir. Pek çok ülkede çilek ve ahududu gibi diğer üzümsü meyvelerden daha fazla yetişme imkanına sahip olan Frenk üzümü, ülkemizde yeterince tanınmamaktadır. Çeşitli araştırmalardan elde edilen sonuçlar, Bursa bölgesi ve buna benzer uygun coğrafyalarda Frenk üzümü ve Bektaşi üzümünün ekonomik olarak yetiştirilebilir olduğunu göstermiştir. Frenk üzümü, çiftçiler için alternatif ürün haline gelebilecek bir potansiyele sahiptir. 

FRENK ÜZÜMÜNÜN BESİN İÇERİĞİ 

Frenk üzümünün sağlık deposu olması ve hastalıklara karşı koruyucu özelliği zengin besin içeriğinden gelmektedir. Ülkemizde yetiştirilse de herkes tarafından bilinmeyen Frenk üzümünün besin değerleri de son dönemde merak edilir hale gelmiştir. Frenk üzümü 100 gramında 13,8 gr karbonhidrat, 1,4 gr protein, 0,2 gr yağ, 4,3 gr lif içermektedir. 100 gr Frenk üzümü 56 kaloridir.  Frenk üzümünün diğer üzümsü meyveler ile karşılaştırıldığında C vitamini içeriği oldukça yüksektir. Ayrıca Frenk üzümünün potasyum, organik asitler, polifenollerce zengin olduğu, bağışıklık sistemini güçlendirdiği, kalp krizi ve diyabet riskini azalttığı bilinmektedir.  

FRENK ÜZÜMÜNÜN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ 

Frenk üzümü lezzetiyle olduğu kadar sağlık faydalarıyla da beslenmemizde önemli yer tutan bir meyvedir. Mayhoş tadı ile özellikle tatlı tarifleri, salatalar ve dondurmaların vazgeçilmezi Frenk üzümünün sağlık üzerine etkilerini aşağıdaki başlıklar altında inceleyebiliriz;  

Antioksidan Özellik Gösterir: 

Üzümsü meyvelerdeki en önemli bileşen, fenolik özellik gösteren antosiyaninlerdir. Siyah frenk üzümü, mürver, böğürtlen ve yaban mersininde yüksek oranda antosiyanin bulunur.  Frenk üzümünde flavanoidler de yaygın olarak bulunur. Bu özellikleriyle Frenk üzümü antioksidan özellik gösterir, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, vücudumuzu enfeksiyonlardan korumaya yardımcı olur. 

Kalp-Damar Sağlığını Korur: 

Frenk üzümü antosiyaninlerden zengin bir meyve olmasıyla damarlardaki kan akımını hızlandırır ve kan basıncını düşürerek kalp- damar sağlığını da korur. Sporcular üzerinde yapılan bir araştırmaya göre Frenk üzümü tüketimi sonrasında sporcuların kalp debisinde %25, kalp atım hacminde %26 artış görülmüştür. Buna göre Frenk üzümünün sporcularda kalp sağlığını koruyarak spor performansını da artırmaya yardımcı olduğu ortaya çıkmıştır.  

Tip 2 Diyabete İyi Gelir: 

Üzümsü meyvelerin içeriğindeki fenolik bileşenlerinin diyabete karşı koruyucu olduğu bilinmektedir. Pek çok araştırma, üzümsü meyvelerin insülin seviyelerini artırarak, kan şekerini azaltarak insülin duyarlılığını artırdığını göstermiştir. Bir araştırmada Tip 2 diyabetli hastalara 24 hafta boyunca günde 2 kez antosiyanin içeren Frenk üzüm takviyesi verilmiştir. Araştırmanın sonucunda Frenk üzümü hastaların kan glikoz seviyelerinde azalmaya yol açmış, insülin duyarlılığını artırmıştır.  Buna göre Frenk üzümünün Tip 2 diyabete iyi geldiği saptanmıştır. 

Mikrobiyotayı Olumlu Yönde Etkiler: 

Beslenme, bağırsak mikrobiyotasını doğrudan etkilemektedir. Sağlıklı beslenme, bağırsaktaki yararlı bakterilere gerekli besinleri sağlamaktadır. Özellikle antosiyaninden zengin besinlerin mikrobiyotayı olumlu yönde etkilediği düşünülmektedir. Yapılan bir araştırmada sağlıklı yetişkinliklere 2 haftada 672 g Frenk üzümü tozu takviyesin verilmiş, araştırma sonucunda yetişkinlerin bağırsağındaki yararlı bakteri sayısında artış olduğu gözlemlenmiştir. Buna göre Frenk üzümünün bağırsak mikrobiyatasını da olumlu yönde etkilediği ortaya çıkmıştır. 

Cilt Sağlığını Korur:

Frenk üzümü cilt sorunlarını önleme ve iyileştirmede rol oynar. Bu sayede kozmetik sektöründe de sıkça tercih edilmektedir. Frenk üzümü Çin’de binlerce yıldır krem içeriklerinde kullanılmaktadır.  

Bilişsel Gücü Artırır:  

Flavanoid açısından zengin meyvelerin insan psikolojisi üzerine olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.  Yüksek antioksidan özelliğe sahip flavanoidler bilişsel gücü artırır, stresi azaltmaya yardımcı olur. Antosiyanin ve polifenol içeren Frenk üzümünün düzenli tüketimi, hafıza güçlendirme ve başarı artırmda destekleyici olarak kullanılabilir. 

Sporcular Üzerinde Yararlı Etkileri Vardır: 

Antosiyaninler, orman meyvelerinde doğal olarak bulunan ve meyvelere mavi, mor, pembe, kırmızı rengi veren doğal fitokimyasallardır. Antosiyaninler kardiyovasküler sistem üzerinde olumlu etkiler sağlayarak sporcuları destekler. Frenk üzümünün antosiyanin içeriği ile spor performansını artırıcı etkisi olduğu düşünülmektedir.  Antrenmanlı bisiklet sporcuları üzerinde yapılan bir araştırmaya göre 7 gün boyunca Frenk üzümü alan sporcuların, almayanlara göre kalp debisi ve kalp atım hacminde artış olduğu ve spor performansının iyileştiği görülmüştür. 

FRENK ÜZÜMÜNÜN TÜRLERİ 

Dünyada pek çok farklı cinse ve renge sahip Frenk üzümü, renklere göre sağlık üzerine çeşitli farklı etkiler gösterir. Bu durumda “Hangi Frenk üzümü, sağlığımız üzerine nasıl etki eder?” sorusu aklınıza gelmiş olabilir.  Frenk üzümlerini siyah ve kırmızı olarak aşağıdaki iki başlık halinde inceleyebiliriz; 

Siyah Frenk Üzümü: 

Frenk üzümünün faydaları, rengine ve türüne göre bazı farklılıklar gösterebilir. Siyah Frenk üzümü en faydalı olarak bilinen çeşitlerdendir; sağlık ve kozmetik sektöründe kullanımı yaygındır. Avrupa ve Asya’nın kuzeyinde bolca yetişen siyah Frenk üzümünün yaprakları da kullanılır. Siyah Frenk üzümü antioksidan, antibakteriyel, antiviral etki gösterir. Kardiyovasküler hastalıkları önlemek amacıyla kullanılır. Yetişkin bir bireyin günlük C vitamini ihtiyacını yaklaşık 30 gram siyah Frenk üzümünden sağlaması mümkündür. Bu sayede bağışıklık sistemine de olumlu etki eder. 

Kırmızı Frenk Üzümü: 

Frenk üzümü faydalarından yararlanmak için, kırmızı olanları kolaylıkla bulabilir, hatta kendi bahçenizde de yetiştirebilirsiniz. Siyah Frenk üzümü sağlık açısından en sık bilinen tür olsa da kırmızı Frenk üzümü ateş düşürücü, terletme, iştah açma gibi birçok amaçla geleneksel tıpta kullanılmaktadır. Adet döneminde kadınların binlerce yıldır kullandığı bir meyve olan kırmızı Frenk üzümü, adet söktürücü çay olarak alternatif olarak kullanılabilir. 

FRENK ÜZÜMÜ NERELERDE KULLANILIR? 

Sağlıklı beslenme bilincinin ve farkındalığının artması fenolik özelliklere sahip meyvelere olan ilginin de artmasını sağlamıştır. Toplumumuzda “Frenk üzümü sağlık üzerine etkiliyse nerelerde kullanılır?” sorusu yaygınlaşmaya başlamıştır. Son yıllarda gıda ve eczacılık endüstrisi, fenolik bileşenlere yönelik araştırmalarını artırmıştır. Frenk üzümünün zengin antioksidan özelliği sayesinde insan sağlığına faydalı etkileri olduğu ve yüzyıllardır, gıda ve ilaç olarak kullanıldığı bilinmektedir. Asya ve Avrupa geleneksel tıbbında birçok hastalığın tedavisinde siyah Frenk üzümünün meyve ve yapraklarından faydalanılmaktadır. Ayrıca Frenk üzümleri meyve suyu, şarap, reçel ve gıda renklendiricisi olarak birçok ürün üretiminde kullanılmaktadır. 

FRENK ÜZÜMÜNÜN ZARARLARI VAR MIDIR? 

Frenk üzümünün sağlık açısından pek çok faydası olsa da aşırı tüketimi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu potansiyel zararlı etkileri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz; 

Frenk üzümünden elde edilen yağın aşırı miktarda tüketilmesi bağırsak problemlerine ve ishale neden olabilir. 

Frenk üzümü kan pıhtılaşmasını yavaşlattığı için ameliyat öncesinde tüketimi önerilmez. 

Kronik rahatsızlığı olanlar, düzenli ilaç kullananlar, hamile ve alerjik bireyler Frenk üzümü tüketmeden önce mutlaka hekimine danışmalıdır. 

KAYNAKLAR: 

Okatan, V., Polat, M., Aşkın, M. A., & Çolak, A. M. (2015). Frenküzümü (Ribes spp.), Jostaberry (Ribes x nidigrolaria Bauer) ve Bektaşi Üzümünün (Ribes grossularia L.) Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 83-89.

Bayram, H. M., & Öztürkcan, A. (2022). Üzümsü meyvelerin biyoaktif bileşenleri ile insan sağlığı üzerine etkileri. Akademik Gıda, 20(4), 442-453.

Şahin, M. A. (2021). FRENK ÜZÜMÜNÜN SPOR PERFORMANSI VE SPOR PERFORMANSIYLA İLİŞKİLİ PARAMETRELER ÜZERİNE ETKİLERİ. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(1), 18-28.