Alıç

Yazı İçeriği: 

Alıç Meyvesi Nedir? 

Alıcın Besin İçeriği 

Alıçtan Fonksiyonel Olarak Üretilen Ürünler 

Alıç Meyvesinin Sağlık Üzerine Etkileri 

Alıç Nasıl Tüketilir? 

Alıç Çayı Nasıl Yapılır? 

Alıç Meyvesinin Zararı Var Mıdır? 

FONKSİYONEL BİR BESİN: ALIÇ MEYVESİ NEDİR? 

Son dönemde fonksiyonel besinlere olan ilginin artması ve sağlıklı beslenmenin öneminin anlaşılması ile alıç dikkat çeken bir meyve olmuştur. Bu sayede birçok birey tarafından “alıç meyvesi nedir, nerelerde yetişir?” soruları merak edilir hale gelmiştir.

Alıç (Crataegus oxyacantha) genellikle kısa boylu, kırmızı, pembe sarı veya beyaz renkli çiçeği olan, lezzetli ancak hafif ekşimsi tada sahip bir meyvedir. Gülgiller familyasına ait alıcın yaklaşık 280 farklı türü olduğu bilinmektedir.  Kurak koşullara uyum sağlayabilen, taşı ve kumlu topraklarda yetişebilen uzun ömürlü bir meyve türü olarak kabul edilir.  

Alıç ağaçları, genellikle mayıs ayında çiçeklenir meyveleri ise sonbaharda toplanır. Türkiye’nin birçok bölgesinde, özellikle dağlık alanlarda, toprağın fakir olduğu yerlerde bile fazla miktarda alıç yetişmektedir. 

ALICIN BESİN İÇERİĞİ 

Alıcın sağlık üzerine yararlı etkileri ve fonksiyonel bir besin olarak kullanılması zengin besin içeriğinden gelmektedir. Bu durumda “alıcın besin değerleri nedir, hangi vitaminleri, hangi bileşenleri barındırır?”  Soruları aklınıza geliyor olabilir.  

Alıç bitkisinin meyveleri, çiçekleri ve yaprakları da dahil olmak üzere çeşitli kısımları besin ögeleri ve faydalı biyoaktif bileşikler açısından zengindir. Alıç; fenolik asitler, kersetin, terpenoidler, organik asitler, yüksek oranda C vitamini, kalsiyum, potasyum, magnezyum, demir gibi mineraller ve glikoz, früktoz gibi şekerler bakımından zengindir. Alıç meyvesinin 20’den fazla türü yüzyıllardır geleneksel ilaç, bitkisel ilaç ve gıda takviyesi olarak kullanılmaktadır. Avrupa İlaç Ajansı Bitkisel Tıbbi Ürünler Komitesi alıçları, “geleneksel bitkisel tıbbi ürün” olarak sınıflandırmıştır. Çin, Almanya, Fransa ve İngiltere gibi birçok ülkenin kaynaklarında resmi olarak yer almıştır. 

ALIÇTAN FONKSİYONEL OLARAK ÜRETİLEN ÜRÜNLER   

Besinlerin, sağlık amaçlı olarak çeşitli hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde kullanımı son yıllarda git gide artmıştır. Fonksiyonel besinler, vücudun temel besin öğelerini karşılamasının yanında insan sağlığına faydalar sağlayan, hastalıklardan korunma sağlıklı yaşamı sağlamada rol oynayan gıda bileşenleridir. 

Tüketicilerin sağlıklı beslenme bilincinin gelişmesi, sağlık ve besinler arasındaki ilişkiye karşı farkındalığının da artmasını sağlamıştır. Bu sayede her geçen gün fonksiyonel besinlerin önemi daha iyi anlaşılmıştır.  

Alıcın gıdalarda da kullanılabilirliği, tüketiminin artırılması ve yeni bir fonksiyonel ürün üretimi açısından oldukça önemlidir. Özellikle Çinliler alıcın yararını on yıllar önce fark etmiş ve günlük hayatlarında fazlaca tüketmeye başlamışlardır. Alıç meyvesi, ilaç, reçel, marmelat, macun gibi şekerleme ürünleri ve sirke yapımında da kullanılmaktadır. 

ALIÇ MEYVESİNİN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ 

Kalp-Damar Hastalıklarına Karşı Koruyucudur: 

Alıç meyvesinin yaprak ve çiçekleri, damarlardaki kan akışı ve kalp kasının kasılmalarını iyileştirebilmektedir. Bu sayede kalp krizi, damar sertliği, kalp yetmezliği gibi birçok hastalığa karşı koruyucudur. Kalp-damar sistemi sağlığını korumada yaygın olarak kullanılır. 

Kolesterolü Dengeler: 

Hem alıç sirkesi hem de alıç meyvesi, toplam kolesterol, LDL ve VLDL kolesterol düzeylerinde düşüşü, HDL gibi iyi kolesterol düzeylerinde ise artışı sağlamaktadır. Bu sayede kolesterolü dengelemeye de yardımcı olur. 

Sindirimi İyileştirir: 

Eski zamanlardan beri alıç meyvesi, mide ve sindirim sorunlarını iyileştirmek için kullanılmıştır. Alıç meyvesinin liften zengin yapısı, sindirim sistemini düzenleyerek kabızlığı engeller. Ayrıca prebiyotik içeriği, bağırsaktaki yararlı bakterileri besler ve bağırsak enfeksiyonlarının tedavisinde rol alır. Alıçtaki bileşikler, yağ ve protein açısından zengin besinlerin sindirimi için gerekli sindirim enzimlerinin üretim ve etkinliğini artırabilir.  

Karaciğer Sağlığını Korur: 

Alıç meyvesi, karaciğer fonksiyonlarındaki önemli enzimlerinden ALT ve AST değerlerini düzenlemeye yardımcı olur. 

Cilt Sağlığına İyi Gelir: 

Fazla güneşe ve ultraviyole ışınlarına maruz kalmak, cildin kolajen yapısını bozabilir ve ciltte yaşlanma görülebilir. Alıç, C vitamininden zengin olmasıyla da antioksidan içerik gösterir ve yaşlanmaların önüne geçer. 

Kaygıyı Azaltır: 

Alıç çarpıntı, sinirlilik, kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Rahatlatıcı ve sakinleştirici etkileri sayesinde uyumadan önce alıç yaprakları ve çiçekleri kullanılması tavsiye edilmektedir.  

ALIÇ NASIL TÜKETİLİR? 

Alıcın sağlık üzerine etkilerini öğrendiğimize göre faydalarından yararlanmak için “alıç nasıl tüketilir?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Alıcı tüketebileceğimiz birden fazla seçeneğimiz bulunuyor. Alıç meyvesi, sirkesi veya alıçtan elde edilen her besin yemeklerden yarım saat önce veya iki saat sonra kadar tüketilmelidir.  Alıç direkt çiğ olarak tüketilebilir ancak çekirdeklerini yememeye dikkat edin. Alıcın kurusuyla çay da yapılabilir. Alıcın yaprakları, meyveleri veya çiçekleriyle çay demleyebilirsiniz. Alıçtan yapılmış reçel ve marmelatları kahvaltınızda tercih edebilir, alıç sirkesini salatalarınız için kullanabilirsiniz. 

ALIÇ ÇAYI NASIL YAPILIR? 

Taze alıç yılın sadece sonbahar aylarında bulunur. Hastalıklara karşı koruyucu etkisi ve sağlıklı yaşamı sağlaması ile bu meyvenin faydalarından tüm yıl yararlanabilmek için açıl kurusundan hazırlanmış çayı kullanabiliriz. Bu sayede şifa deposu bu meyveyi her mevsim rahatlıkla tüketmiş oluruz. Peki alıç çayı nasıl yapılır? 

Alıç çayının hazırlanmasında kuru meyvesi yanında yapraklarından da yararlanılabilir. Alıcın kuru meyvesinden çay hazırlarken, önce kaynar suda haşlanır. Yaklaşık 10 dakikalık bekleme süresinin sonunda süzülerek içime hazır hale gelir. Kurutulmuş meyvelerine ek olarak alıcın yaprakları ve çiçeği de çay hazırlanırken kullanılabilir, ancak kurutulmuş alıç çiçeğinden çay yaparken kaynatma yerine bitki çayı demliği ile demlemek daha doğru olur. Bir tatlı kaşığı kurutulmuş alıç çiçeğini bitki çayı demliğine alarak üzerine bir bardak kaynamış su eklenir. Bu yöntemle ay demlenirken 5-6 dakika beklemek yeterlidir.  Çay içeriğine isteğe bağlı olarak bir tatlı kaşığı bal da eklenebilir. Kullanım ihtiyacına bağlı olarak öğün aralarında içilebilir. Sakinleştirici olarak kullanılacaksa gece yatmadan önce tüketilebilir. 

ALIÇ MEYVESİNİN ZARARI VAR MIDIR? 

Kalp damar, sinir ve sindirim sistemi üzerinde pek çok yararı bulunan alıç meyvesi, tüketim miktarına dikkat edildiğinde zararlı değildir; ancak bazı ilaçlarla etkileşime girmesi mümkündür. Bu durumda çeşitli olumsuz sonuçlara yol açabilir. Alıç meyvesinin insan vücuduna oluşturabileceği çeşitli zararları aşağıdaki şekilde sıralamamız mümkündür:

Kalp, tansiyon ilacı ve diğer ilaçlarla bitlikte tüketilmesi durumunda doktora danışarak kullanımı uygundur. 

Besin alerjisi olan bireylerin kullanımına dikkat etmesi gerekir. Çeşitli meyvelere karşı alerji mide bulantısı, baş dönmesi gibi şikayetlere neden olabilir. 

Hamilelik ve emzirme dönemlerinde ise tüketmeden önce mutlaka bir hekime danışılması gerekir. 

KAYNAKLAR: 

Batu, A. (2012). Alıç meyvesinin fonksiyonel gıda olarak değerlendirilmesi ve insan sağlığı bakımından önemi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 1-5.

ALKAN, İ., & GÜLMEMİŞ, A. G. M. ALIÇ BİTKİSİNİN (N (CRATAEGUS US SPP.) METABOLİK ETKİLERİ VE TERAPÖTİK POTANSİYELLERİ.

Çelik, S. A., & Ayran, İ. (2020). ANTİOKSİDAN KAYNAĞI OLARAK BAZI TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 13(2), 115-125.